ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

_______________

____________

Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΛΗ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2422

Τοῦ ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου
Σάββατο 13 Νοεμβρίου 2021
Του Μητροπολιτου Φλωρίνηε Αυγουστίνου

Οποιος ζη με το Ευαγγελιο διωκεται

«Πάντες οἱ θέλοντες εὐσεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ διωχθήσονται» (Β΄ Τιμ. 3,12)

Σήμερα, ἀγαπητοί μου, εἶνε ἑορτή. Ἀλλὰ καὶ κάθε μέρα ἑορτάζουν πότε ἕνας, πότε δύο, πότε τρεῖς, πότε σαράντα, πότε πενήντα, πότε χίλιοι, πότε χιλιάδες μάρτυρες καὶ ἅγιοι. Κάθε μέρα κάποιοι ἅ­γιοι ἑ­ορτάζουν. Ὁ σημερινὸς ἅγιος, ὁ Ἰωάν­νης ὁ Χρυσόστομος, λέει· Θέλεις νὰ ἑορτά­ζῃς; Κάνε τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ὅ,τι θέλει ὁ Θεός, καὶ τότε θὰ ἔχῃς ἑορτή. Ὁ Χριστιανός, αὐτὸς ποὺ ἐκτελεῖ τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου, ἑ­ορτάζει, ἔχει ἑ­ορτὴ μέσα στὴν καρδιά του.
Σήμερα λοιπὸν ἑορτάζει ἕνας ἀπὸ τοὺς μεγάλους πατέρας τῆς Ἐκ­κλησίας, ποὺ ἔρχεται πρῶτος στὴ σειρὰ τῶν οἰκουμενικῶν διδασκά­­λων, ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος· μπορεῖ νὰ χαρακτηρισθῇ ὡς ἕνας πνευματικὸς ἥλιος στὸν οὐρανὸ τῆς Ἐκκλησίας.

Μοιάζει πολὺ μὲ δυὸ προγενέστερους μεγάλους ἁγίους, ἕναν τῆς παλαιᾶς διαθήκης, τὸν προφήτη Ἠλία, καὶ ἕναν τῆς καινῆς διαθή­κης, τὸν Ἰωάννη τὸν Πρόδρομο.
Τὸν ἱερὸ Χρυσόστομο τιμᾷ ἰδιαιτέρως ἡ Ὀρ­θόδοξος Ἐκκλησία· ἐνῷ ἄλλοι ἅγιοι ἑορτά­ζουν μιὰ φορὰ τὸ ἔ­τος, αὐτὸς ἑορτάζει πολ­λὲς φορές· σήμερα 13 Νοεμβρίου εἶνε ἡ ἡμέρα τῆς κοιμήσεώς του, στὶς 15 Δεκεμβρίου εἶνε ἡ ἡ­μέ­ρα τῆς χειροτονίας του σὲ ἐπίσκοπο, στὶς 27 Ἰανουαρίου εἶνε ἡ μνήμη τῆς ἀνακομιδῆς καὶ ἐπανόδου τῶν τιμίων λειψάνων του στὴν Κωνσταντινούπο­λι, καὶ στὶς 30 πάλι Ἰανουαρίου συνεορτάζει μὲ τοὺς ἄλ­λους δύο μεγάλους πατέρας καὶ διδασκάλους μέγα Βασίλειο καὶ Γρηγόριο θεολόγο.
Δὲν θὰ μιλήσουμε γιὰ ὅλο τὸν βίο του· θὰ ποῦμε κυρίως γιὰ τὶς τελευταῖες ἡμέρες του.

* * *

Ἔγινε ἐπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως τὸ 398 μ.Χ. χωρὶς ὁ ἴδιος νὰ τὸ ζητήσῃ. Καὶ δὲν ἔ­μεινε πολὺ στὸ θρόνο· κοιμήθηκε τὸ 407 μ.Χ. ἐκθρονισμένος καὶ ἐξόριστος. Γιατί; Διώχθηκε.
Ποιός τὸν ἐδίωξε; Οἱ ἄρχοντες, πολιτικοί, στρατιωτικοί, ἀλλὰ καὶ ἐκκλησιαστικοί· κυρί­ως ὅμως μιὰ γυναίκα, ἡ αὐτοκράτειρα Εὐδοξία, ποὺ κα­τώρθωσε νὰ παρασύρῃ καὶ τὸν ἀ­θῷο σύζυγό της, τὸν αὐτοκράτορα Ἀρκάδιο.
Ποιά ἡ αἰτία τοῦ διωγμοῦ; Εἶνε ἡ ἴδια μ᾽ ἐ­κείνην γιὰ τὴν ὁποία μία ἄλλη βασίλισσα, ἡ Ἰε­ζάβελ, ἐ­δίωξε τὸν προφήτη Ἠλία, καθὼς καὶ μία ἄλλη βασίλισσα, ἡ Ἡρῳδιάδα, ἐδίωξε τὸν προ­φήτη Ἰωάννη τὸν Πρόδρομο καὶ βαπτιστή. Ὁ Ἠλίας ἤλεγξε τὴν αἰσχρὰ Ἰεζάβελ, γιατὶ σὺν τοῖς ἄλλοις αὐτὴ ἅρπαξε τὸ ἀμ­πελάκι ἑ­νὸς φτωχοῦ ἀν­θρώπου (βλ. Γ΄ Βασ. 20ό)· γιὰ τὸν ἔλεγχό του αὐτὴ τὸν μίσησε, τὸν ἀπείλησε, καὶ ὁ προφήτης κατέ­φυγε στὴν ἐρημιὰ καὶ ἔ­ζησε μέσ᾽ στὰ σπήλαια· τὸ τέλος ὅ­μως τῆς Ἰ­εζάβελ δὲν ἦ­ταν καλό· σκοτώθηκε καὶ σκυλιὰ κατασπάρα­ξαν τὸ πτῶ­μα της, ὅ­πως εἶ­χε πεῖ ὁ Ἠλίας (βλ. Δ΄ Βασ. 9ο). Καὶ ὁ Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος ἤλεγξε τὴν αἰσχρὰ Ἡ­ρῳ­δι­άδα, γιατὶ ἄ­φη­σε τὸν ἄντρα της καὶ πῆ­γε μὲ ἄλ­λον ἄντρα, συγγενῆ της, τὸν ἀ­δελφὸ τοῦ ἀν­τρός της· κι αὐτὴ ἐπίσης μίσησε τὸν Πρόδρομο γιὰ τὸν ἔλεγχό του, καὶ τέλος πέτυχε τὸν ἀποκεφαλισμό του.
Πόσο πρέπει νὰ προσέχετε, σεῖς οἱ γυναῖ­κες! Δὲν ἔχετε ὅπλα καὶ κανόνια, ἔχετε ὅμως μιὰ δύναμι ποὺ τὸν ἄντρα ἢ τὸν ἀνεβάζετε στὰ ἄστρα ἢ τὸν βυθίζετε στὴν κόλασι. Ἂν εἶ­στε γυναῖκες τοῦ Θεοῦ, θὰ σώσετε τοὺς ἄν­τρες· ἂν εἶστε γυναῖκες τοῦ διαβόλου, τότε γίνεστε αἰτία τῆς καταστροφῆς τους.
Γιὰ τὸν ἴδιο λόγο λοιπὸν καὶ ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος διώχθηκε καὶ δύο φορὲς ἐξωρίστηκε ἀπὸ τὴ αὐτοκράτειρα Εὐ­δοξία.
Τὴν πρώτη φορὰ τὴν εἶχε ἐλέγξει, γιατὶ ἀ­πὸ πλεονεξία, ὁλόκληρη βασίλισσα αὐτή, ἅρ­παξε τὸ ἀμπέλι μι­ᾶς χήρας ποὺ λεγόταν Καλλιτρόπη. Ζητοῦσε ἡ ταλαίπωρη τὸ κτῆμα της, ἀλλὰ ἡ Εὐ­δοξία δὲν τὴν ὑπολόγιζε. Ὁ Χρυσόστο­μος ἔ­λεγε, ὅ­τι αὐτὸ εἶνε ἀδικία· κι ὅταν εἶδε ὅτι ἡ Εὐ­δοξία δὲν συνετίζεται, τὴν ἤλεγξε ἀπὸ τὸν ἄμ­βωνα· τὴν παρωμοίασε μὲ τὴν Ἰεζάβελ. Γι᾽ αὐ­τὸ ἡ βασί­λισσα ἀποφάσισε νὰ τὸν ἐκθρονίσῃ.
Ἐκτὸς ἀ­πὸ κάποιες κυρίες τῆς ἀριστο­κρατίας, συμ­φώνησαν δυστυχῶς μαζί της ἐν­αντίον τοῦ Χρυσοστόμου καὶ ὡρισμένοι κληρικοί. 36 μάλιστα κακοὶ ἐπίσκοποι ποὺ ἀκολου­θοῦ­σαν τὸν ἀρχιεπίσκοπο Ἀλεξανδρείας Θεό­φιλο, ἄσπονδο ἐχθρὸ τοῦ ἱεροῦ πα­τρός, συγ­­κά­λε­σαν τὴν διαβόητη «σύν­οδο» παρὰ τὴν Δρῦν τῆς Χαλκηδό­νος (403 μ.Χ.), μὲ ψεύτικες κατη­γορί­ες, κι ἀποφάσισαν τὴν καθαίρεσί του.
Φυγάδευσαν τότε τὸ Χρυσόστομο στὴ Βιθυνία. Μετὰ τὴν ἀπομάκρυνσί του ὅ­μως σεισμὸς συγκλόνισε τὴν Πόλι, ἔγιναν κι ἄλλες καταστροφές, κι ὅλα αὐτὰ φόβισαν τὴ βασίλισσα, τὴν ἔ­κα­ναν νὰ μετανοήσῃ καὶ νὰ τὸν φέρῃ πίσω, πρὸς χαρὰν τοῦ πληρώματος.
Ἀλλὰ ὁ κατευνασμὸς τῶν σχέσεων βασιλίσσης καὶ ἀρχιεπισκόπου δὲν κράτησε πολύ. Σύντομα δόθηκε πάλι ἀφορμὴ γιὰ νέο διω­­­γμό. Ἡ Εὐδοξία ἀρεσκόταν καὶ στὴν πολυτέλεια. Ἐνῷ φτωχοὶ πει­νοῦ­σαν, αὐτὴ ντυνόταν στὰ χρυ­σᾶ, ἀ­γαποῦσε τὴ διασκέδασι, δὲν τηροῦ­σε τὴ νηστεία τὶς Τετάρτες καὶ Παρασκευές.
Ἀκόμη, οἱ διάφοροι αὐλοκόλακες, γνωρίζοντας τὴ φιλοδοξία τῆς βασιλίσσης, τί ἔκαναν· ἔλειωσαν ἀσήμι, κατασκεύασαν ἕνα ἄ­γαλμά της καὶ τὸ ἔστησαν – ποῦ· ἀπέναντι ἀ­πὸ τὴν ἐκκλησία ὅπου γινόταν ἡ λειτουργία καὶ τὸ κήρυγμα. Καὶ μόνο αὐτό; Ὥρισαν, τὴν ὥ­ρα ἐκείνην ἀκριβῶς νὰ γίνουν τὰ ἀποκαλυπτήρια τοῦ ἀ­γάλματος. Μαζεύτηκε λοιπὸν κό­σμος μὲ ὄργανα καὶ τύμπανα, καὶ διασκέδαζαν· ἄρχισαν νὰ χορεύουν καὶ μέθυσαν, ἐκεῖ ἔξω ἀπὸ τὴν ἐκκλησιά! Ὁ θόρυβος, οἱ φωνές, οἱ κρότοι ἔφταναν μέχρι μέσα στὸ ναό, κάλυπταν τὴ φωνὴ τῶν λειτουργῶν. Πῶς μποροῦ­σε ἔτσι νὰ γίνῃ ἡ λατρεία; Τί ἔπρεπε νὰ κάνῃ ὁ Χρυσόστομος; Ἤλεγξε γιὰ ἄλλη μιὰ φορὰ τὴν ἀσέβεια καὶ ἀπρέπεια, αἰτία τῆς ὁ­ποίας ἦταν ἡ Εὐδοξία. Ὁ ἔλεγχός του ἄναψε πάλι τὸ θυμὸ καὶ τὴν ἔχθρα κατὰ τοῦ ἁγίου.
Ἅρπαξαν τότε τὴν εὐκαιρία ὁ Θεόφιλος καὶ οἱ ἀκόλουθοί του, καὶ ἔπεισαν τὸν αὐτοκράτορα νὰ μὴν παραστῇ τὸ Πάσχα στὶς ἀκολουθίες ποὺ χοροστατοῦσε ὁ ἀρχιεπίσκοπος. Ὁ Ἀρ­κάδιος πείστηκε καὶ ἀποφάσισε νὰ διώξῃ τὸ Χρυσόστομο μὲ τὴν κατηγορία ὅτι κατέχει τὸ θρό­νο ἀντικανονικά. Λίγο λοιπὸν με­τὰ τὴν Πεντηκοστὴ (20 Ἰουνίου τοῦ 404 μ.Χ.) στρατι­ῶ­τες συνέλαβαν τὸν ἅγιο καὶ τὸν ἔστειλαν στὴν ἐξορία. Ποῦ; Μακριά, στὴν Κουκουσὸ τῆς Μικρῆς Ἀρμενί­ας, μὲ τὴ συνοδεία ἀποσπάσματος· οὔτε βιβλία εἶχε, οὔτε ἕνα γιατρό, τίποτα, ἔρημος. Ἔμεινε ἐκεῖ τριάμισυ χρόνια.
Ἐπειδὴ ὅμως πολλοὶ ἄνθρωποι ξεκινοῦσαν καὶ πήγαιναν κοντά του, βγῆκε διαταγὴ νὰ τὸν πᾶνε ἀκόμη μακρύτερα. Μετὰ ἀπὸ ταλαιπωρία τριῶν μηνῶν ἔφτασε στὰ Κόμανα τοῦ Πόντου. Σταμάτησαν κοντὰ σ᾽ ἕνα ἐξωκκλήσι τοῦ μάρτυρος Βασιλίσκου. Τὴ νύχτα εἶ­δε σὲ ὅραμα τὸν ἅγιο Βασιλίσκο ὁ ὁποῖος τοῦ εἶπε· «Ἔχε θάρρος, ἀδελφὲ Ἰωάννη· αὔριο θά ᾽μα­στε μαζί». Τὸ πρωὶ φόρεσε λευκὴ στολή, κοινώνησε τὰ ἄχραντα μυστήρια καὶ ἔτσι παρέδωσε τὴν ψυχή του στὸ Θεό. Τὰ τελευταῖα λό­για του ἦταν· «Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν».
Τὰ τίμια λείψανά του ἔμεναν ἐκεῖ. Ἐν τῷ μεταξὺ ἡ Εὐδοξία δὲν μπόρεσε νὰ γεννήσῃ τὸ παιδί της καὶ πέθανε μέσα σὲ φρικτοὺς πόνους. Τὴν ἔθαψαν σ᾽ ἕνα χωράφι· κι ἀπὸ τότε ὁ τάφος της σειόταν, ἔτριζε, ἔ­τρεμε. Ὕ­στερα λοιπὸν ἀπὸ τριάντα χρόνια ἔ­γινε ἀ­νακομιδὴ τῶν λειψάνων τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστό­μου· τὰ σήκωσαν καὶ τὰ μετέφεραν στὴ Βασιλεύουσα. Στὸ δρόμο, ἀπὸ ὅπου περνοῦ­σαν, ὁ κόσμος ἔβγαινε καὶ τὰ προσκυνοῦσε. Κι ὅταν ἔφτασαν στὴν Κωνσταντινούπολι καὶ τὰ ἀπέθεσαν, τότε ὁ τάφος τῆς Εὐδοξίας ἠρέμησε, σταμάτησε πιὰ νὰ τρέμῃ.

* * *

Αὐτὸς εἶνε, ἀγαπητοί μου, ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, ὁ ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως (398-407). Μεγάλος πατέρας. Ἀλλὰ ὁ κό­σμος, ἐνῷ ἄλλους ἁγίους τοὺς τιμᾷ, αὐ­τὸν δυστυχῶς δὲν τὸν ἐκτιμᾷ πρεπόντως.
Μποροῦσε καὶ ὁ Χρυσόστομος νὰ περάσῃ πολὺ ἥ­συχα τὴ ζωή του. Ἂς χόρευαν, ἂς διασκέδα­ζαν, ἂς ἔκαναν ἀ­γάλματα…· αὐτὸς νὰ τ᾽ ἀνέχε­ται ὅλα καὶ νὰ μὴ λέῃ τίποτα. Θὰ ἔμενε ἔτσι στὸ θρόνο ὄχι ἐννιὰ μόνο χρόνια μὰ πο­λὺ περισσότερα, καὶ νὰ συνεχίζῃ νὰ ἀσκῇ τὰ θαυμαστὰ χαρίσματά του. Ἀλλ᾽ ὄχι. Ὁ θεόπνευστος λόγος λέει· «Πάντες οἱ θέλοντες εὐ­­σεβῶς ζῆν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ διωχθήσονται» (Β΄ Τιμ. 3,12). Αὐτὸ διάλεξε ὁ ἱερὸς πατήρ.
Νὰ τὸ ξέρουμε λοιπὸν κ᾽ ἐμεῖς· ὅποιος θέλει νὰ ζῇ μὲ τὸ Εὐαγγέλιο, εἴτε ἄντρας εἴτε γυναίκα, ὁ κόσμος θὰ τὸν διώξῃ. Ὁ κόσμος εἶνε κακός, διεφθαρμένος, ἄπιστος· δὲν ἀνέχεται τοὺς Χριστιανούς, τοὺς μισεῖ.
Εἴθε ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς διὰ πρεσβει­ῶν τοῦ ἁγίου Χρυσοστόμου καὶ τῆς ἁγίας μητρός του Ἀνθούσης νὰ εἶνε πάντοτε μαζί μας.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης (ὑπόγειο τοῦ νέου) τὸ Σάββατο 13-11-1971 πρωί, μὲ νέο τώρα τίτλο. Καταγραφή, διευθέτησις καὶ σύντμησις 22-10-2021.