ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΤΥΡΟΦΑΓΟΥ[:Ματθ. 6, 14-21]
Πνευματικά θησαυρίσματα από ομιλίες του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου

ΤΟ ΜΙΣΟΣ ΚΑΙ Η ΕΧΘΡΑ ΩΣ ΕΜΠΟΔΙΑ
ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΓΧΩΡΗΣΗ ΚΑΙ ΤΩΝ ΔΙΚΩΝ ΜΑΣ ΑΜΑΡΤΙΩΝ

Αν κανείς έχει αδικηθεί από τον πλησίον του, ας φέρει στο νου του τον Δαβίδ. Μόλις θυμηθεί τον πράο και ανεξίκακο προφητάνακτα, θα σβήσει την οργή, που σαν φωτιά κατακαίει την ψυχή του.
Για ποιον λόγο, πες μου, είναι εχθρός σου ο αδελφός σου; Μήπως σε έβρισε; Μήπως σε έκλεψε; Μήπως σε αδίκησε; Ό,τι κι αν σου έκανε, μην αναβάλλεις να κόψεις τα σκοινιά, που σε κρατούν δεμένο με την έχθρα. Αν δεν το κάνεις σήμερα, αύριο θα είναι δυσκολότερο. Μεθαύριο ακόμα πιο δύσκολο. Μέρα με τη μέρα η ντροπή σου θα μεγαλώνει και η έχθρα θα ριζώνει βαθύτερα στην καρδιά σου.

Δώσε μου, σε παρακαλώ, τη χαρά να ακούσω ότι πήγες και βρήκες τον εχθρό σου, τον αγκάλιασες και με τα δυο σου χέρια, τον έσφιξες με αγάπη, τον ασπάστηκες με δάκρυα. Και θηρίο αν είναι, θα συγκινηθεί από τη συμπεριφορά σου και θα ημερώσει. Έτσι, και τον εαυτό σου θα απαλλάξεις από κάθε κατηγόρια και εκείνον θα κερδίσεις, κάνοντάς τον να μεταβάλει την εχθρική του διάθεση σε φιλία και αγάπη.
Μη μου πεις: «Έχω εχθρό δύστροπο, κακόβουλο και αδιόρθωτο, γι’ αυτό δεν θα μπορέσω ποτέ να τον κάνω φίλο». Ό,τι κι αν είναι, δεν μπορεί να ξεπερνάει σε κακότητα τον Σαούλ, που μολονότι μια και δύο και πολλές φορές σώθηκε από τον Δαβίδ, αυτός χίλιες φορές σκέφτηκε κακό εναντίον του. Και μολονότι, παρά τη διαγωγή του αυτή, πάλι ευεργετήθηκε από τον αμνησίκακο Δαβίδ, εξακολούθησε να τον επιβουλεύεται και να ζητάει τη θανάτωσή του.
Τι μπορείς να πεις για τον εχθρό σου; Ότι καταπάτησε τα χωράφι σου; Ότι άρπαξε τα ζώα σου; Ότι σε χλεύασε; Ότι σε απάτησε; Δεν προσπάθησε, πάντως, να σου αφαιρέσει και τη ζωή, όπως επανειλημμένα αποπειράθηκε αν κάνει ο Σαούλ σε βάρος του Δαβίδ. Αλλά κι αυτό αν έγινε, πάλι ο Δαβίδ είναι ανώτερος από εσένα. Γιατί, μολονότι έζησε στην εποχή του μωσαϊκού νόμου, που, όντας ατελής, δίδασκε το: «Ὀφθαλμὸν ἀντὶ ὀφθαλμοῦ, ὀδόντα ἀντὶ ὀδόντος (:Μάτι αντί για μάτι, δόντι αντί για δόντι)»[Έξ.21,24],εντούτοις έφτασε στο ύψος της αρετής που διδάσκει ο τέλειος νόμος του Ευαγγελίου: «Ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν, καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς(:Αγαπάτε τους εχθρούς σας, ευεργετείτε αυτούς που σας μισούν)»[Λουκ.6,27].Και ενώ εσύ πολλές φορές φουντώνεις από τη μνησικακία, οργισμένος καθώς είσαι με όσα σου έκανε ο εχθρός σου στο παρελθόν, ο Δαβίδ, αδιαφορώντας για όσα θα πάθαινε στο μέλλον από τον Σαούλ, δεν έπαυε να τον προστατεύει και να τον σώζει από κάθε κίνδυνο. Να σώζει ποιον; Τον άνθρωπο που ζητούσε ευκαιρία για να τον σκοτώσει!
Πες μου, λοιπόν, τι είναι εκείνο για το οποίο κατηγορείς τον εχθρό σου; Τι σου έκανε, και δε θέλεις να συμφιλιωθείς μαζί του; Σου άρπαξε χρήματα; Αλλά, υπομένοντας την αρπαγή με μακροθυμία, θα αμειφθείς τόσο από τον Θεό, όσο αν τα μοίραζες στους φτωχούς. Γιατί, είτε ελεείς τους φτωχούς, είτε υπομένεις αγόγγυστα την αδικία, την ίδια καλή πράξη κάνεις. Μήπως αποπειράθηκε να σε σκοτώσει; Αλλά θα θεωρηθείς από τον Θεό μάρτυρας, αν τον άνθρωπο που θέλησε να σου πάρει τη ζωή, τον λογαριάζεις σαν ευεργέτη σου και προσεύχεσαι για τη συγχώρησή του και τη σωτηρία του.
Και στην περίπτωση του Δαβίδ, όπως και στη δική σου, ο Θεός δεν άφησε να θανατωθεί ο εκλεκτός Του από τον Σαούλ. Διπλό και τριπλό και τετραπλό μαρτυρικό στεφάνι φόρεσε, ωστόσο, στο κεφάλι του από την επιβουλή του βασιλιά εναντίον του, αφού, υπακούοντας στις εντολές του Κυρίου, έσωσε, όταν είχε τη δυνατότητα να εξοντώσει, ποιον; Εκείνον που,όσο έμενε ζωντανός, θα συνέχιζε αμείλικτα και αναίτια να τον κατατρέχει. Είναι ολοφάνερο, λοιπόν, ότι χίλιες φορές θανατώθηκε ο Δαβίδ ως προς την προαίρεση. Και αφού χίλιες φορές θανατώθηκε για τον Θεό, χίλια μαρτυρικά στεφάνια του αξίζουν. Θα μπορούσε και αυτός να πει ό,τι έλεγε ο απόστολος Παύλος: «Καθ᾿ ἡμέραν ἀποθνήσκω(:Καθημερινά αντικρίζω τον θάνατο)»[Α΄Κορ.15,31].Γιατί,μολονότι δόθηκαν στον Δαυίδ αρκετές ευκαιρίες να απαλλαγεί από αυτόν που επιβουλευόταν τη ζωή του, δε θέλησε να βάψει τα χέρια του με αίμα. Προτίμησε να αντιμετωπίζει κάθε μέρα τον κίνδυνο του θανάτου, παρά να κάνει μια πράξη αντίθετη στο θείο θέλημα. Ποιο είναι, λοιπόν, το συμπέρασμα και το δίδαγμά μας από αυτήν τη στάση του Δαβίδ; Ότι αν δεν πρέπει να μισούμε και να εκδικούμαστε ακόμα κι αυτόν που επιβουλεύεται τη ζωή μας, πολύ περισσότερο αυτόν που μας βλάπτει σε οτιδήποτε άλλο.
Επειδή, όμως, νομίζεις ότι δεν είναι δυνατό να αλλάξει διάθεση απέναντί σου ένας εχθρός δύστροπος και αδιόρθωτος, θα σου πω τούτο μόνο: Υπάρχει ζώο πιο άγριο από το λιοντάρι; Ωστόσο, κι αυτό ακόμα το ημερεύουν οι άνθρωποι. Με τον κατάλληλο τρόπο, κατορθώνουν να μεταβάλουν την ίδια τη φύση του και να το κάνουν πιο ήσυχο κι από το πρόβατο. Ε, λοιπόν, δεν θα μπορέσεις εσύ με τα πανίσχυρα όπλα της αγάπης και της ταπεινοφροσύνης να ημερέψεις έναν άνθρωπο, που, όσο κακός κι αν είναι, έχει ψυχή λογική, πλασμένη από τον Θεό σύμφωνα με την εικόνα Του;
Ποιαν απολογία θα δώσουμε, αλήθεια, και ποια συγχώρηση θα βρούμε, όταν τα θηρία τα ημερεύουμε, αλλά τους ανθρώπους όχι, μολονότι η ημερότητα είναι αντίθετη στη φύση του θηρίου, ενώ η αγριότητα αντίθετη στη φύση του ανθρώπου; Αφού κατορθώνουμε να μεταβάλλουμε τη φύση, πώς λέμε ότι δεν μπορούμε να διορθώσουμε την προαίρεση; Όσο πιο σκληροτράχηλος, μάλιστα, είναι ο εχθρός σου, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η αμοιβή σου από τον Θεό, αν με την επιμονή και την υπομονή σου τον θεραπεύσεις από την κακία του.
«Μα είπε τόσα σε βάρος μου», παραπονιέσαι. Και τι με αυτό; Αν έχει δίκιο, να διορθωθείς. Αν πάλι έχει άδικο, να γελάσεις και να τον περιφρονήσεις. Ή καλύτερα, να μη γελάσεις και να μην τον περιφρονήσεις, αλλά να χαρείς και να σκιρτήσεις, φέρνοντας στο νου σου τα λόγια του Κυρίου: «Ὅταν ἀφορίσωσιν ὑμᾶς καὶ ὀνειδίσωσι καὶ ἐκβάλωσι τὸ ὄνομα ὑμῶν ὡς πονηρὸν ἕνεκα τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου, χάρητε ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ καὶ σκιρτήσατε· ἰδοὺ γὰρ ὁ μισθὸς ὑμῶν πολὺς ἐν τῷ οὐρανῷ(:Μακάριοι είστε όταν σας μισήσουν οι άνθρωποι και όταν σας αφορίσουν και διακόψουν κάθε θρησκευτική και κοινωνική σχέση μαζί σας και όταν σας βρίσουν και όταν σας δυσφημήσουν και σας βγάλουν κακό όνομα και σας διαπομπεύσουν˙ και σας τα κάνουν όλα αυτά επειδή είστε μαθητές και πιστοί ακόλουθοι του υιού του ανθρώπου. Χαρείτε την ημέρα εκείνη και σκιρτήστε από τη μεγάλη σας χαρά·διότι, ιδού, ο μισθός σας και η ανταμοιβή σας θα είναι μεγάλη και ανεκτίμητη στον ουρανό˙ αφού μάλιστα και οι πρόγονοι των σημερινών διωκτών σας τα ίδια έκαναν στους προφήτες, που τίμησε και βράβευσε ο Θεός)»[Λουκ.6,22-23]. Μήπως όμως ο αντίδικός σου λέει την αλήθεια; Ε, τότε θα πάρεις την ίδια ανταμοιβή, αν με ταπεινοφροσύνη υπομείνεις τα λόγια του, αν δεν τον βρίσεις και δεν τον προσβάλεις, αλλά στενάξεις πικρά και μετανοήσεις ειλικρινά για τα αμαρτήματα που διέπραξες. Γιατί, πολλές φορές, όσο καλό δεν μας κάνουν οι φίλοι με τους επαίνους και τις καλοσύνες τους, ας το κάνουν οι εχθροί με τα πικρόλογά τους. Οι φίλοι, βλέπεις, είτε από αγάπη, είτε από διάθεση κολακείας, δε μας λένε την αλήθεια, κι έτσι κάνουν τα ελαττώματά μας να μεγαλώνουν. Οι εχθροί, από το άλλο μέρος, μολονότι παρακινούνται από την κακία τους, όταν μας κατηγορούν για τα σφάλματά μας, μας αναγκάζουν να διορθωθούμε-αν,βέβαια,είμαστε καλοπροαίρετοι-, και με αυτόν τον τρόπο η έχθρα τους γίνεται για μας αφορμή μεγάλης ωφέλειας.
Ας μη λέμε, λοιπόν, ότι «Ετούτος με εκνεύρισε πάρα πολύ» ή «Εκείνος με έκανε να ξεστομίσω βαριά λόγια». Σε όλες τις περιπτώσεις εμείς είμαστε ένοχοι γι’ αυτά τα παραπτώματα. Γιατί, αν θελήσουμε να εξετάσουμε τα πράγματα με περίσκεψη και ειλικρίνεια, θα παραδεχθούμε πως όχι μόνο οποιοσδήποτε εχθρός, μα ούτε και ο ίδιος ο διάβολος δε θα μπορέσει να μας εξοργίσει. Είναι κι αυτό φανερό από την ιστορία του Δαβίδ:
Ο Σαούλ τον καταδίωκε με τρεις χιλιάδες άνδρες για να τον σκοτώσει. Στην περιοχή Σαδεέμ, κοντά στα μαντριά των προβάτων, ο βασιλιάς μπήκε μόνος σε μια μεγάλη σπηλιά για να ξεκουραστεί. Εκεί τον πήρε ο ύπνος. Στο βάθος της σπηλιάς, όμως, έτυχε να βρίσκεται ο Δαβίδ με τους συντρόφους του. Θα μπορούσε τότε να θανατώσει εύκολα τον κοιμισμένο Σαούλ. Ωστόσο, παρά τις προτροπές των ανδρών του, δε θέλησε να κάνει κακό στον άσπονδο εχθρό του. Τον πλησίασε μόνο αθόρυβα κι έκοψε μιαν άκρη από το μανδύα του, χωρίς εκείνος να το αντιληφθεί. Σε λίγο ο Σαούλ σηκώθηκε κι έφυγε. Ο Δαβίδ βγήκε από τη σπηλιά και φώναξε πίσω του: «Κύριέ μου, βασιλιά!». Ο Σαούλ γύρισε το κεφάλι του. Ο Δαβίδ γονάτισε, τον προσκύνησε από μακριά και συνέχισε: «Γιατί ακούς αυτούς που σου λένε πως ο Δαβίδ ζητάει τη ζωή σου; Σήμερα είδες με τα μάτια σου ότι ο Κύριος σε είχε παραδώσει στα χέρια μου μέσα στη σπηλιά! Δεν θέλησα, όμως, να σε σκοτώσω. Σε λυπήθηκα. ’’Δεν θα απλώσω χέρι στον κύριό μου’’, σκέφτηκα, ’’γιατί αυτός έχει χρισθεί βασιλιάς από τον Θεό’’. Κοίτα την άκρη του μανδύα σου, που την κρατάω στα χέρια μου. Εγώ την έκοψα…». Αυτά και άλλα παρόμοια είπε, όπως ξέρετε, ο Δαβίδ στον Σαούλ. Κι εκείνος αποκρίθηκε: «Η φωνή σου είναι αυτή, παιδί μου Δαβίδ;». Και ξέσπασε σε δυνατό κλάμα(Α΄Βασ. 24,1-17).
Τι μεταβολή έγινε στην ψυχή του εξαγριωμένου βασιλιά από τα λόγια του Δαβίδ, λόγια γεμάτα ακακία, ταπείνωση, σεβασμό και καλοσύνη! Έτσι εκείνος που πρωτύτερα δεν ανεχόταν ούτε το όνομα του Δαβίδ να ακούει, τώρα ένιωσε γι’ αυτόν πατρική αγάπη και τον αποκάλεσε «παιδί του». Η έχθρα έφυγε από την καρδιά του, για να δώσει αναπάντεχα τη θέση της στη συμπάθεια και την ευμένεια. Αληθινά μεγάλος είναι ο Δαβίδ! Τον φονιά τον έκανε στοργικό πατέρα, τον λύκο τον μεταμόρφωσε σε πρόβατο, το καμίνι της οργής το έσβησε με τη δροσιά της αγάπης.
Ας προσέχουμε, λοιπόν, όχι μόνο να μην πάθουμε κανένα κακό από τους εχθρούς μας, αλλά και να μην προξενήσουμε κι εμείς κακό σε αυτούς. Τότε ο Κύριος θα μας ευλογεί και θα μας προστατεύει, όπως προστάτευσε τον Δαβίδ όταν κινδύνευε η ζωή του, Τότε από τους εχθρούς μας θα είμαστε ανώτεροι και σοφότεροι, σεμνότεροι και τιμιότεροι. Τότε σε όλους, και στους ανθρώπους και στον Θεό, θα είμαστε αγαπητοί. Μήπως ο άγιος εκείνος άνθρωπος, που τόσα τράβηξε από τον μοχθηρό Σαούλ, ζημιώθηκε από την ανεξικακία του; Όχι, βέβαια! Απεναντίας, μέχρι σήμερα επαινείται, θαυμάζεται και δοξάζεται, τόσο στη γη όσο και στον ουρανό, όπου απολαμβάνει τα ανέκφραστα αγαθά της αιώνιας ζωής. Ο ταλαίπωρος Σαούλ, πάλι, τι κέρδισε από την κακία του; Τίποτα. Και οικτρό θάνατο βρήκε και τη βασιλεία των ουρανών έχασε και από όλους μέχρι σήμερα κατηγορείται.
Να γιατί, όταν αντικρίζεις ή όταν θυμάσαι τον εχθρό σου, δεν πρέπει να λες: «Αυτά κι αυτά μου έκανε» ή «Το και το είπε σε βάρος μου». Γιατί έτσι θα ανάψεις τον θυμό σου και θα φουντώσεις ακόμα περισσότερο τη φλόγα της οργής σου. Ξέχνα όλα τα λυπηρά που έπαθες ή άκουσες απ΄αυτόν. Και όταν αθέλητα έρχονται στον νου σου, να τα καταλογίζεις στο διάβολο, όχι στον συνάνθρωπό σου. Να θυμάσαι μόνο ό,τι καλό σου έκανε ή σου είπε ποτέ. Με αυτόν τον τρόπο, γρήγορα θα διαλύσεις την έχθρα που σας χωρίζει. Και αν χρειαστεί να τον καλέσεις για συζήτηση και παροχή εξηγήσεων, διώξε πρώτα από την καρδιά σου την οργή, και ύστερα άρχισε να του μιλάς. Γιατί, αν είσαι θυμωμένος, ούτε να πεις, ούτε να ακούσεις κάτι σωστό θα μπορέσεις. Αν, αντίθετα, είσαι ήρεμος, ούτε εσύ θα ξεστομίσεις κακό λόγο, ούτε τους άλλους θα ακούσεις να σου απαντούν με βρισιές. Συνήθως, βλέπεις, δεν μας εξαγριώνουν τόσο τα λόγια αυτά καθ’ εαυτά, όσο η προκατάληψή μας από την έχθρα που νιώθουμε για τον άλλο. Όπως, δηλαδή, τη νύχτα δεν αναγνωρίζουμε ένα φίλο μας, έστω κι αν βρίσκεται κοντά μας, ενώ την ημέρα, και από μακριά να τον δούμε, τον αναγνωρίζουμε, έτσι και όταν είμαστε χολωμένοι με κάποιον, τον αντικρίζουμε και τον ακούμε με κακή διάθεση· όταν όμως διώξουμε την οργή από μέσα μας, τότε και η όψη του μας φαίνεται φιλική και τα λόγια του ευχάριστα.
Ας εξετάσουμε τώρα την περίπτωση-γιατί είναι η πιο συνηθισμένη- που ο εχθρός σου σε προσβάλλει για ελάττωμά σου πραγματικό ή για αμάρτημα που πραγματικά διέπραξες. Αν, ακούγοντάς τον, δεν θυμώσεις, δεν τον βρίσεις, δεν τον προσβάλεις κι εσύ, αλλά αναστενάξεις πικρά κι παρακαλέσεις τον Θεό να σε συγχωρήσει, αμέσως απαλλάσσεσαι από την αμαρτία σου. Και θα σου το αποδείξω με ένα παράδειγμα από την Αγία Γραφή:
Δύο άνθρωποι, ο ένας Φαρισαίος και ο άλλος τελώνης, ανέβηκαν μια μέρα στον ναό για να προσευχηθούν. Ο Φαρισαίος στάθηκε επιδεικτικά στη μέση του ναού και έλεγε: «Ὁ Θεός, εὐχαριστῶ σοι ὅτι οὐκ εἰμὶ ὥσπερ οἱ λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων, ἅρπαγες, ἄδικοι, μοιχοί, ἢ καὶ ὡς οὗτος ὁ τελώνης(:Θεέ μου, σε ευχαριστώ που δεν είμαι σαν τους άλλους ανθρώπους άρπαγας, άδικος, μοιχός, ή και σαν αυτόν εδώ τον τελώνη)»[Λουκ.18,11]. Ο τελώνης, που στεκόταν ταπεινά πολύ πίσω, ακούγοντας τα περιφρονητικά λόγια του Φαρισαίου δε διαμαρτυρήθηκε, δεν τον έβρισε, δεν τον πρόσβαλε. Αλλά τι έκανε; Με κατεβασμένα μάτια, χτύπησε το στήθος του και είπε: «Ὁ Θεός, ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ(:Θεέ μου, σπλαχνίσου με τον αμαρτωλό)»[Λουκ.18,13]. Αυτός βγήκε από τον ναό αθωωμένος και δίκαιος ενώπιον του Θεού.
Βλέπεις πόσο γρήγορα συγχωρήθηκε; Δέχτηκε μια προσβολή και ξέπλυνε την προσβολή. Αναγνώρισε τα αμαρτήματά του και λυτρώθηκε από τα αμαρτήματά του. Η κατηγορία για την αμαρτία έγινε απαλλαγή από την αμαρτία. Και ο εχθρός τους, χωρίς να το θέλει, έγινε ευεργέτης του. Υπάρχει, πες μου, ευκολότερος τρόπος απαλλαγής από τις αμαρτίες; Για να λυτρωθεί από το βάρος τους ο τελώνης, πόσους κόπους και αγώνες, νηστείες και αγρυπνίες, ασκήσεις και ελεημοσύνες δεν έπρεπε να κάνει; Ενώ τώρα με έναν απλό λόγο έδιωξε μακριά του όλη την κακία. Οι προσβολές και οι κακολογίες του Φαρισαίου, που νόμισε ότι τον εξουθένωσε, του χάρισαν το στεφάνι της δικαιοσύνης άκοπα και άμεσα.
Γι’ αυτό ο Θεός μας λέει: «Ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν, καλῶς ποιεῖτε τοῖς μισοῦσιν ὑμᾶς, εὐλογεῖτε τοὺς καταρωμένους ὑμῖν, προσεύχεσθε ὑπὲρ τῶν ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς(:Να αγαπάτε τους εχθρούς σας,να ευεργετείτε εκείνους που σας μισούν,να ευλογείτε όσους σας καταριούνται, να προσεύχεσθε στον Θεό για εκείνους που σας δυσφημούν και σας προσβάλλουν και σας βλάπτουν)»[Λουκ. 6,27-28]. Δεν φτάνει, με άλλα λόγια, να συγχωρούμε τους εχθρούς μας για ό,τι μας έχουν φταίξει, αλλά και να τους βλέπουμε σαν φίλους. Αν λοιπόν, δεν αδικείς τον εχθρό σου, τον αντικρίζεις όμως με εχθρότητα και διατηρείς στην καρδιά σου άσβεστη τη φλόγα του μίσους εναντίον του, δεν εκπλήρωσες ακόμα την εντολή που μας έδωσε ο Χριστός. Και πώς θέλεις να σε σπλαχνιστεί ο Θεός, αφού δεν αποδεικνύεις έμπρακτα ότι συγχωρείς και αγαπάς όσους έσφαλαν απέναντί σου;
«Μα ο εχθρός μου», ίσως θα μου πεις, «είναι τόσο κακόβουλος, που αν του δείξω καλοσύνη και αγάπη, όχι μόνο δεν θα διορθωθεί, αλλά και θα πάρει περισσότερο αέρα». Τήρησε εσύ την εντολή του Κυρίου, και Εκείνος, ως πάνσοφος, αν πρόκειται να γίνει χειρότερος ο εχθρός σου λόγω της δικής σου ανεξικακίας, δεν θα τον συγχωρήσει. Θα σου διηγηθώ μια σχετική ιστορία από την Παλαιά Διαθήκη:
Κάποτε η προφήτισσα Μαριάμ κακολόγησε τον αδελφό της, τον θεόπτη Μωυσή. Ο πράος και άκακος Μωυσής δεν θύμωσε για όσα είπε εναντίον του η Μαριάμ. Ο Θεός, όμως, τι έκανε για να τη συνετίσει; Της έστειλε την αρρώστια της λέπρας. Και όταν ο ίδιος ο αδικημένος αδελφός της παρακάλεσε τον Κύριο να τη θεραπεύσει, Εκείνος αποκρίθηκε: «Αν είχε πατέρα και την είχε διώξει από μπροστά του για κάποιο παράπτωμά της, δε θα ανεχόταν την επίπληξη; Εσένα σε επιδοκιμάζω για την πραότητα και την ανεξικακία σου. Τη Μαριάμ, ωστόσο, δε θα την απαλλάξω αμέσως από την τιμωρία της. Εφτά μέρες θα παραμείνει λεπρή, έξω από τον καταυλισμό σας, για να μετανοήσει. Ύστερα θα γίνει καλά»[πρβλ. Αριθ. 12,1-15].
Προσωρινή ήταν η σωφρονιστική τιμωρία της Μαριάμ. Αιώνια, όμως, θα είναι-αλίμονο!- η τιμωρία των αμετανόητων αμαρτωλών. Φοβερή η λέπρα. Ασύγκριτα φοβερότερη όμως, η ατελεύτητη κόλαση, όπου θα βρεθούν όσοι πέθαναν μέσα στο μίσος, την έχθρα και τη μνησικακία.
Συλλογίσου τη φρικτή μελλοντική Κρίση. Τότε θα κριθείς από τον μεγάλο και δίκαιο Κριτή. Αν λοιπόν, συγχωρήσεις κι εσύ όσους σε πίκραναν ή σε έβλαψαν, θα συγχωρηθούν και τα δικά σου αμαρτήματα από τον Θεό σε τούτην εδώ τη ζωή. Έτσι θα φύγεις για την άλλη ζωή, χωρίς να τα σέρνεις μαζί σου. Έτσι δεν θα σου τα καταλογίσει ο Κύριος, όταν θα σε κρίνει.
Όπως καταλαβαίνεις, συγχωρώντας τον εχθρό σου, παίρνεις πολύ περισσότερα από όσα δίνεις. Γιατί πολλές φορές έκανε αμαρτίες που κανένας άλλος δεν είδε. Όταν όμως σκεφθείς ότι την ημέρα εκείνη θα αποκαλυφθούν κι αυτές ακόμα μπροστά σε ολόκληρη την ανθρωπότητα, δεν θα πονέσεις περισσότερο για την αιώνια καταδίκη σου, καθώς μάλιστα θα σε πνίγει η συνείδησή σου με τον βασανιστικό έλεγχό της; Αλλά τη μεγάλη αυτή ντροπή και την απερίγραπτη αυτή οδύνη μπορείς να τις αποφύγεις με τη συγχώρηση του πλησίον. Το βεβαιώνει ο ίδιος ο Κύριος στο Ευαγγέλιο: «Ἐὰν γὰρ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καὶ ὑμῖν ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος·ἐὰν δὲ μὴ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, οὐδὲ ὁ πατὴρ ὑμῶν ἀφήσει τὰ παραπτώματα ὑμῶν(:Αν συγχωρήσετε τους ανθρώπους για τα παραπτώματά τους, θα σας συγχωρήσει κι εσάς ο ουράνιος Πατέρας σας. Αν όμως δεν συγχωρήσετε στους ανθρώπους τα παραπτώματά τους, ούτε κι ο Πατέρας σας θα συγχωρήσει τα δικά σας παραπτώματα)»[ Ματθ.6,14-15].
Για να αντιληφθείς τη δύναμη που έχουν αυτά τα λόγια του Κυρίου μας, φτάνει να μάθεις τι είπε ο Θεός στον μεγάλο προφήτη Ιερεμία, όταν εκείνος Τον παρακάλεσε να λυπηθεί τον ισραηλιτικό λαό. «Ἐὰν στῇ Μωσῆς καὶ Σαμουὴλ πρὸ προσώπου μου, οὐκ ἔστιν ἡ ψυχή μου πρὸς αὐτούς(:Ακόμα κι αν ο Μωυσής και ο Σαμουήλ με ικέτευαν γι’ αυτόν τον λαό, δε θα τον ελεούσα)»[Ιερ.15,1]. Ακούς; Οι προσευχές ενός Μωυσή και ενός Σαμουήλ δε θα μπορούσαν να ελκύσουν το έλεος του Θεού! Και μπορεί η συγχωρητικότητα, η ανεξικακία, η μακροθυμία! Γι’ αυτό ο Κύριος, με το στόμα του προφήτη Ζαχαρία, έλεγε στους Ιουδαίους, αλλά λέει και σε μας: «Κακίαν ἕκαστος τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ μὴ μνησικακείτω ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν(:Μην κρατάτε μέσα στις καρδιές σας μνησικακία εναντίον αδελφού σας που σας αδίκησε)»[Ζαχ.7,10]. Και: «Καί ἕκαστος τὴν κακίαν τοῦ πλησίον αὐτοῦ μὴ λογίζεσθε ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν(:Να μη συλλογίζεστε, ο καθένας στην καρδιά του, την κακία και αδυναμία του πλησίον)»[Ζαχ.8,17].
Τι να πω, πάλι, γι’ αυτούς που μισούν, που αντιπαθούν, που αποστέργουν ένα συνάνθρωπό τους, χωρίς αυτός να τους έχει βλάψει; «Τον τάδε δεν τον χωνεύω», σου λένε. «Ο δείνα μού κάθεται στο στομάχι». Κι αν τους ρωτήσεις το γιατί, μασάνε τα λόγια τους. Πού θα σταθούν τέτοιοι άνθρωποι; Πώς θα αντικρίσουν το πρόσωπο του Κυρίου στη Δευτέρα παρουσία Του; Και πώς θα γλυτώσουν από την αιώνια κόλαση, όταν είναι χειρότεροι κι από τους ειδωλολάτρες; Οι ειδωλολάτρες, βλέπεις, μολονότι δεν είχαν να περιμένουν κάποια ανταμοιβή, πολλές φορές δίδαξαν την αγάπη, την καλοσύνη, την ανεξικακία. Κι εμείς, οι Χριστιανοί, μισούμε εκείνους για τους οποίους ο Κύριος σταυρώθηκε, εκείνους με τους οποίους έχουμε την ίδια πίστη και ελπίδα, εκείνους με τους οποίους αποτελούμε ένα σώμα, το θεανθρώπινο σώμα του Χριστού, την Εκκλησία.
Γι’ αυτό γινόμαστε όλοι και πιο αδύνατοι, ενώ ο μοναδικός εχθρός μας, ο διάβολος, όλο και πιο ισχυρός, επειδή δε συνεργαζόμαστε με αδελφική αγάπη και ταπείνωση, για να πολεμήσουμε ενωμένοι εναντίον του, αλλά συμμαχούμε μαζί του και πολεμάμε ο ένας τον άλλον. Εύχομαι, όμως, με τη χάρη του Χριστού, να τον εγκαταλείψουμε όλοι, να διώξουμε από την καρδιά μας το σατανικό μίσος και να αποκτήσουμε την ευλογημένη αγάπη. «Ἀγαπητοί, ἀγαπῶμεν ἀλλήλους, ὅτι ἡ ἀγάπη ἐκ τοῦ Θεοῦ ἐστι, καὶ πᾶς ὁ ἀγαπῶν ἐκ τοῦ Θεοῦ γεγέννηται καὶ γινώσκει τὸν Θεόν. ὁ μὴ ἀγαπῶν οὐκ ἔγνω τὸν Θεόν, ὅτι ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστίν(:Αγαπητοί, ας αγαπάμε ο ένας τον άλλον, διότι η αγάπη προέρχεται από τον Θεό, ο οποίος είναι αγάπη. Και καθένας που αγαπά με ειλικρίνεια τους άλλους, έχει αναγεννηθεί από τον Θεό, ζει εν τω Θεώ και ως εκ τούτου γνωρίζει τον Θεό. Εκείνος όμως που δεν έχει αυτήν την αγάπη, δεν γνώρισε ποτέ τον Θεό, διότι ο Θεός είναι αγάπη και η πηγή της αγάπης)»[Α΄Ιω.4,7-8].

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
επιμέλεια κειμένου: Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:
Θέματα ζωής(από τις ομιλίες του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου), τόμος Β΄, θέμα: Μίσος και έχθρα, Ιερά Μονή Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής 2010, σελ. 73-84.
Π. Τρεμπέλα, Η Καινή Διαθήκη με σύντομη ερμηνεία (απόδοση στην κοινή νεοελληνική), εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2014.
Η Καινή Διαθήκη, Κείμενον και ερμηνευτική απόδοσις υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τριακοστή τρίτη, Αθήνα 2009.
Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομήκοντα, Κείμενον και σύντομος απόδοσις του νοήματος υπό Ιωάννου Κολιτσάρα, εκδόσεις αδελφότητος θεολόγων «Η Ζωή», έκδοση τέταρτη, Αθήνα 2005.
http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia_Diathikh/Biblia/Palaia_Diathikh.htm
http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh_Diathikh/Biblia/Kainh_Diathikh.htm