Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΛΘ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2449

Β΄ Στάσις τῶν Χαιρετισμῶν
18 Μαρτίου 2022
Του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου

«Οι αιτησεις του Αποδειπνου «Ευξωμεθα…»

Ὑπεράνω ἀνθρώπων, ἀγαπητοί μου, ἁγίων καὶ μαρτύρων, ἀγγέλων καὶ ἀρχαγγέλων, ὑπεράνω ὅλων –μετὰ τὴν ἁγία Τριάδα– εἶνε ἡ Παναγία. Γι᾽ αὐτὸ ἡ Ἐκκλησία μας ψάλλει σ᾽ αὐτὴν αὐτὰ τὰ τραγούδια ποὺ ἀκούσαμε.
Τὸ ἱστορικὸ τοῦ Ἀκαθίστου ὕμνου τό ᾽χουμε πεῖ καὶ ἄλλοτε· δὲν θὰ τὸ ἐπαναλάβω. Στὴν Παναγία ψάλλουμε τὸ κοντάκιο «Τῇ ὑπερμάχῳ Στρατηγῷ τὰ νικητήρια…»· γιατὶ ἀπὸ τὸ 626 μ.Χ., ποὺ ἐψάλη πρώτη φορὰ γι᾽ αὐτὴν ὁ Ἀκάθιστος ὕμνος, κατ᾽ ἐπανάληψιν μᾶς προστάτευσε.

Ὁ Μάρτιος, μήνας τοῦ Εὐαγγελισμοῦ καὶ τῆς ἐθνικῆς ἐπετείου τοῦ 1821, μᾶς μεταφέρει στὴν Ἁγία Λαύρα, ὅπου ὁ Παλαιῶν Πατρῶν Γερμανὸς εὐλόγησε τὴ σημαία τῆς ἐπαναστάσεως. Σὲ δύσκολη περίστασι τοῦ ἀγῶνος ἐκείνου ὁ Γέρος τοῦ Μοριᾶ μπῆκε σὲ ἐξωκκλήσι καὶ ὅλη νύχτα παρακαλοῦσε τὸ Θεὸ γιὰ τὴν πατρίδα. Καὶ τὸ πρωὶ εἶπε· Ἡ Παναγία ἔβαλε τὴν ὑπογραφή της· θὰ ἐλευθερωθοῦμε, κι ὅ,τι εἶπε θὰ γίνῃ· ἡ Παναγία δὲν παίρνει πίσω τὸ λόγο της.
Τὸ 1912 στοὺς βαλκανικοὺς πολέμους προστάτευσε τὸν Κουντουριώτη, ποὺ μὲ τὸ θρυλικὸ «Ἀβέρωφ» κατατρόπωσε τοὺς Τούρκους.
Καὶ τὸν Ὀκτώβριο 1940 ἡ Σκέπη τῆς Παναγίας ἐμψύχωσε τὰ παιδιὰ τῆς Ἑλλάδος στὰ βουνὰ τῆς Πίνδου. Ὁ Μεταξᾶς εἶπε τὸ ἱστορικὸ «Ὄχι»· καὶ τὸ «ὄχι» τοῦ πρωθυπουργοῦ ἔγινε «ὄχι» τῶν στρατιωτῶν καὶ ἀξιωματικῶν, «ὄχι» ὅλου τοῦ λαοῦ. Στὰ βουνὰ τῆς Ἀλβανίας, ὑπὸ τὸν Δαβάκη, γράφτηκε ἡ νεώτερη ἱστορία μας. Χρημάτισα τότε ἐπὶ τέσσερα χρόνια στρατιωτικὸς ἱερεὺς (1947-1949) καὶ θυμᾶμαι τὶς φρικτὲς ἐκεῖνες ἡμέρες. Ὁ Θεὸς ἔδωσε καὶ ἡ Ἑλλὰς νίκησε.
Σήμερα, ἀγαπητοί μου, στοὺς Χαιρετισμοὺς ἀκούσαμε πάλι τὰ «Χαῖρε…», ποὺ ἐγκωμιάζουν τὴν Παναγία ὡς ἀνώτερη ἀπ᾽ ὅλα τὰ κτίσματα τοῦ κόσμου· ὡραιότερη ἀπὸ τὸ κρίνο κι ὅλα τὰ λουλούδια, ὡραιότερη ἀπὸ τὴ σελήνη κι ὅλα τὰ ἄστρα, ὡραιότερη ἀπὸ τὸν ἥλιο καὶ ὅλο τὸ σύμπαν. Γι᾽ αὐτὸ τὴν ὑμνοῦμε.
Ἐγὼ ἀπόψε θὰ πάω στὸ τέλος τῆς ἀκολουθίας· θέλω νὰ πῶ λίγες λέξεις ἐπάνω στὶς δεήσεις τοῦ Ἀποδείπνου, ποὺ λέει ὁ ἱερεὺς μετὰ τὴν ἀπόλυσι καὶ πρὶν τὸ «Δι᾽ εὐχῶν…». Τί λένε λοιπὸν οἱ δεήσεις αὐτές;

* * *

Ἡ πρώτη δέησις εἶνε «Εὐξώμεθα ὑπὲρ εἰρήνης τοῦ κόσμου». Ζοῦμε μέσα στὸν κόσμο καὶ ἐνδιαφερόμαστε γιὰ τὸ καλὸ τοῦ κόσμου, ποὺ εἶνε καὶ δικό μας καλὸ βέβαια. Ἡ εἰρήνη τοῦ κόσμου ἐξασφαλίζει καὶ γιὰ μᾶς γαλήνη καὶ ἠρεμία. Ἡ εἰρήνη εἶνε ὕψιστο ἀγαθό. Ὁ εἰκοστὸς αἰώνας εἶδε δύο παγκοσμίους πολέμους, φούντωσαν τὰ πάθη καὶ χύθηκε ἄφθονο αἷμα. Ἡ Ἀποκάλυψις τοῦ Ἰωάννου ὁμιλεῖ γιὰ ἕναν ἄλλο πόλεμο, τὸν «Ἁρμαγεδῶνα» (Ἀπ. 16,16), ποὺ προμηνύει τὴ συντέλεια τοῦ κόσμου. Γι᾽ αὐτὸ ἂς εὐχώμεθα· Δῶσε, Κύριε, εἰρήνη· εἰρήνη στὰ Βαλκάνια, εἰρήνη στὴν Εὐρώπη, εἰρήνη σὲ ὅλο τὸν κόσμο· νὰ μὴ βαφῇ πιὰ ὁ πλανήτης μας μὲ αἷμα ἀνθρώπινο.
Ἡ δεύτερη αἴτησις εἶνε «Ὑπὲρ τῶν εὐσεβῶν καὶ ὀρθοδόξων χριστιανῶν». Ἀφήνουμε τὸν κόσμο καὶ παρακαλοῦμε γιὰ τοὺς πιστούς, γιὰ τὰ μέλη τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ ὀρθόδοξοι εἴμαστε λίγοι, κι ἀπέναντί μας εἶνε ὁ ἄπιστος κόσμος (μωαμεθανοί, βουδδισταί, παγανισταί, κ.λπ.) καὶ οἱ αἱρέσεις (προτεστάνται, χιλιασταί, κ.λπ.). Ἐπὶ κεφαλῆς ὅλων εἶνε ὁ παπισμός· γιὰ τὸν πάπα, ποὺ διεκδικεῖ πάντοτε ἐξουσίες, ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλὸς εἶπε, ὅτι αὐτὸς θὰ εἶνε τὸ μεγάλο κακὸ τῆς ἀνθρωπότητος. Τελευταῖα παρουσιάστηκε καὶ ἡ αἵρεσι τῶν σατανιστῶν, ποὺ καῖνε ἐκκλησίες. Παρακαλοῦμε τὸν Κύριο, νὰ προστατεύῃ τὸ μικρό του ποίμνιο.
Ἡ τρίτη αἴτησις εἶνε «Ὑπὲρ τοῦ ἀρχιεπισκόπου ἡμῶν…», γιατὶ αὐτὸς φέρει τὴν εὐθύνη γιὰ τὴν σωτηρία ὅλης τῆς ἐπισκοπῆς. Παρακαλοῦμε, νὰ τοῦ δίνῃ ὁ Θεὸς φώτισι καὶ δύναμι νὰ ὀρθοτομῇ τὸν λόγον τῆς ἀληθείας.
Ἡ τετάρτη αἴτησις εἶνε «Ὑπὲρ τοῦ εὐσεβοῦς ἡμῶν γένους, πάσης ἀρχῆς καὶ ἐξουσίας ἐν αὐτῷ». Νὰ σκεπάζῃ τὸ γένος μας καὶ νὰ ὁδηγῇ τοὺς ἄρχοντάς μας στὸ θέλημά του.
«Ὑπὲρ εὐοδώσεως καὶ ἐνισχύσεως τοῦ φιλοχρίστου στρατοῦ». Ὁ στρατός μας φρουρεῖ τὰ σύνορα καὶ ἀμύνεται. Γιὰ νὰ χαρακτηρίζεται ὅμως φιλόχριστος πρέπει καὶ νὰ ζῇ κατὰ Χριστόν. Πιστοὶ στρατιῶται καὶ ἀξιωματικοὶ ἀγωνίζονται μὲ γενναιότητα. Μετὰ τὴ μικρασιατικὴ καταστροφὴ ὁ ἴδιος ὁ Κεμὰλ εἶπε· Μὴ νομίσετε, ὅτι νικήσαμε τοὺς Ἕλληνες· οἱ Ἕλληνες πολέμησαν ὅπως οἱ πρόγονοί τους· δὲν νικήθηκαν στρατιωτικῶς, νικήθηκαν πολιτικῶς, λόγῳ τῆς διαιρέσεώς τους… Μεγάλο κακὸ ἡ διαίρεσι· γι᾽ αὐτὸ ἡ πατρίδα μας κατέληξε στὴ συνθήκη τῆς Λωζάννης 1923.
Ἀκολουθοῦν δεήσεις γιὰ διαφόρους πιστούς.
«Ὑπὲρ τῶν ἀπολειφθέντων πατέρων καὶ ἀδελφῶν ἡμῶν»· γιὰ ὅσους ἀπουσιάζουν δικαιολογημένα (λόγῳ ἀσθενείας, ἀνειλημμένης ὑποχρεώσεως κ.λπ.) ἀπὸ τὴν ἱερὰ σύναξι.
«Ὑπὲρ τῶν ἐλεούντων καὶ διακονούντων ἡμῖν»· γιὰ ὅσους μᾶς βοηθοῦν, μᾶς εὐεργετοῦν καὶ μᾶς ὑπηρετοῦν στὶς ἀνάγκες μας.
«Ὑπὲρ τῶν μισούντων καὶ τῶν ἀγαπώντων ἡμᾶς»· κατὰ τὴν ἐντολὴ τοῦ Κυρίου (βλ. Λουκ. 6,27-28) παρακαλοῦμε ὄχι μόνο γιὰ ὅσους μᾶς ἀγαποῦν – αὐτὸ εἶνε τὸ εὔκολο, ἀλλὰ πρῶτα γιὰ ὅσους μᾶς μισοῦν· τότε εἴμαστε Χριστιανοί.
«Ὑπὲρ τῶν ἐντειλαμένων ἡμῖν τοῖς ἀναξίοις εὔχεσθαι ὑπὲρ αὐτῶν». Κάποιοι μᾶς ζήτησαν νὰ προσευχώμαστε γι᾽ αὐτούς· τὸ κάνουμε λοιπὸν ταπεινά, ὄχι ὡς δυνατοί· ἀπὸ ἀγάπη, ὄχι γιατὶ θεωροῦμε τὸν ἑαυτό μας ἄξιο γι᾽ αὐτό.
Κατόπιν παρακαλοῦμε γιὰ πιστοὺς ἀδελφούς μας ποὺ βρίσκονται σὲ μεγάλη ἀνάγκη.
«Ὑπὲρ ἀναρρύσεως τῶν αἰχμαλώτων»· νὰ ἐλευθερωθοῦν καὶ ἐπιστρέψουν οἱ αἰχμάλωτοι· αἴτημα ποὺ γίνεται ἰδίως ἐν καιρῷ πολέμου.
«Ὑπὲρ τῶν ἐν θαλάσσῃ καλῶς πλεόντων»· νὰ ἔχουν καλὸ ταξίδι ὅσοι πλέουν στὴ θάλασσα. Τὰ ταξίδια ἔχουν δυσκολίες, στὴ θάλασσα μάλιστα συχνὰ ἔχουν καὶ κίνδυνο.
«Ὑπὲρ τῶν ἐν ἀσθενείαις κατακειμένων»· νὰ θεραπευθοῦν οἱ ἀσθενεῖς καὶ κατάκοιτοι, ποὺ ποτέ δὲν λείπουν στὴν κοινωνία μας.
«Εὐξώμεθα καὶ ὑπὲρ εὐφορίας τῶν καρπῶν τῆς γῆς»· αἴτημα ποὺ κακῶς ἀφήνει ἀδιάφορο τὸν ἀστὸ τῆς μεγαλουπόλεως, ἐνῷ ὁ ἀγρότης τὸ ζῇ πολὺ συχνὰ ἐναγωνίως.
«καὶ ὑπὲρ πάσης ψυχῆς Χριστιανῶν ὀρθοδόξων». Προσευχὴ γενική, γιὰ κάθε ὀρθόδοξο, ὥστε νὰ μὴ λησμονήσουμε κανένα ἀδελφό.
Κατόπιν παρακαλοῦμε γιὰ τοὺς κεκοιμημένους μας καὶ εὐχόμαστε νὰ ἔχουν ἀνάπαυσι. Τὸ «μακαρίζω» σημαίνει καλοτυχίζω κάποιον, τὸν θεωρῶ εὐτυχῆ· κυρίως σημαίνει, εὔχομαι νὰ εἶνε μακάριος, δηλαδὴ σεσωσμένος.
«Μακαρίσωμεν τοὺς εὐσεβεῖς βασιλεῖς (ὅσους ἄρχοντες δηλαδὴ κυβέρνησαν μὲ πίστι καὶ φόβο Θεοῦ, ἀγάπησαν καὶ ὑπηρέτησαν τὸ λαό τους, ἄφησαν ἀγαθὴ ἀνάμνησι σὲ ὅλους),
τοὺς ὀρθοδόξους ἀρχιερεῖς καὶ ἱερεῖς, (ὅσους ἐπισκόπους καὶ πρεσβυτέρους τήρησαν μὲ ἀκρίβεια τὴν πίστι, ὠρθοτόμησαν τὴν ἀλήθεια καὶ ἐποίμαναν θεοφιλῶς τοὺς πιστούς),
τοὺς κτίτορας τῆς ἁγίας Ἐκκλησίας (ἢ Μονῆς) ταύτης (ἐδῶ δηλαδὴ ποὺ γίνεται τώρα αὐτὴ ἡ ἀκολουθία· διότι, ἂν ἔχουμε στὴ διάθεσί μας τὸ ναὸ αὐτὸ καὶ λατρεύουμε τὸν Κύριο, ἐκεῖνοι τὸν ἀνέγειραν μὲ κόπους καὶ δαπάνες),
τοὺς γονεῖς ἡμῶν καὶ διδασκάλους (Πῶς τὴν ὥρα αὐτὴ νὰ μὴ παρακαλέσουμε γιὰ τὶς ψυχὲς τῶν προσφιλῶν νεκρῶν μας, τῶν κεκοιμημένων γονέων μας, ποὺ μᾶς ἔφεραν στὸν κόσμο μὲ τόσες θυσίες καὶ μᾶς ἔδωσαν τὸ ζῆν, καὶ τῶν δασκάλων μας, ποὺ μᾶς ἔμαθαν γράμματα, πολιτισμὸ καὶ μᾶς ἐνέπνευσαν φρόνημα ὑψηλό;)
καὶ πάντας τοὺς προαπελθόντας πατέρας καὶ ἀδελφοὺς ἡμῶν, τοὺς ἐνθάδε εὐσεβῶς κειμένους καὶ τοὺς ἁπανταχοῦ ὀρθοδόξους». Μὲ τὸ γενικό, τέλος, αὐτὸ αἴτημα παρακαλοῦμε γιὰ τὴν ἀνάπαυσι ὅλων τῶν νεκρῶν μας, μεγαλυτέρων ἢ συνομηλίκων μας· καὶ ὄχι μόνο αὐτῶν ποὺ ἔχουν ταφῆ κοντά μας ἀλλὰ καὶ ὅλων τῶν ὀρθοδόξων παντοῦ σ᾽ ὅλη τὴ γῆ.
«Εἴπωμεν καὶ ὑπὲρ ἑαυτῶν τό· Κύριε, ἐλέησον· Κύριε, ἐλέησον· Κύριε, ἐλέησον». Ἀφήνουμε τελευταῖο τὸν ἑαυτό μας λέγοντας καὶ γιὰ ἐμᾶς τρεῖς φορὲς τὸ «Κύριε, ἐλέησον».

* * *

Τὰ αἰτήματα αὐτά, ἀδελφοί μου, διατυπωμένα μὲ σοφία καὶ λιτότητα, καλύπτουν ὅλες τὶς οὐσιαστικὲς ἀνάγκες, πνευματικὲς ἀλλὰ καὶ ὑλικές. Πρῶτο – πρῶτο ὅμως βλέπουμε ὅτι ἡ Ἐκκλησία θέτει τὸ αἴτημα τῆς εἰρήνης.
Καὶ ἐμεῖς, ποὺ γνωρίσαμε τί θὰ πῇ πόλεμος, εὐχόμεθα νὰ ἐπικρατῇ εἰρήνη πάντοτε, στὴν πατρίδα μας καὶ στὸν κόσμο. Ἀλλ᾽ ἐὰν –μὴ γένοιτο– κάποιος ἐχθρὸς μᾶς ἐπιτεθῇ, τότε νὰ εἴμαστε ὅλοι ἑνωμένοι. Καὶ ἂν δώσῃ ὁ Θεὸς καὶ εἴμεθα ὅλοι ἑνωμένοι καὶ ἕτοιμοι, τότε ἡ μικρή μας πατρίδα καὶ ἰδιαιτέρως ἡ Μακεδονία, ἡ χώρα τοῦ μεγάλου Ἀλεξάνδρου καὶ τῶν ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως ἦταν, ἔτσι εἶνε καὶ θὰ εἶνε πάντα ἑλληνική· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

(ἱ. ναὸς Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης 29-3-1996 βράδυ)