Γ΄ Κυριακὴ Νηστειῶν-Σταυροπροσκυνήσεως
Του Μητροπολιτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου

Σταυρος, το συμβολο

του Ελληνικου γενους

ΣΗΜΕΡΑ, Γ΄ Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν, προσ­κυνοῦμε τὸ σταυρὸ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Μιλήσαμε ἄλλοτε γιὰ τὸ μοναδικὸ καὶ ἀνεπανάληπτο σταυρὸ ποὺ σήκωσε καὶ ὑπέμεινε ὁ Κύριος, τὴ μόνη παρηγορία καὶ τὸ σωσίβιο τῆς ἀνθρωπότητος, τὸ σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ. Ἄλλη φορὰ μιλήσαμε γιὰ τὸ σταυρὸ τοῦ πιστοῦ, τὸ σταυρὸ δηλαδὴ ποὺ ὁ καθένας ἀπὸ μᾶς πρέπει νὰ σηκώσῃ. Τώρα θὰ μοῦ ἐπιτρέ­ψετε νὰ προχωρήσω λίγο ἀκόμη καὶ νὰ πῶ, ὅ­τι ὁ τίμιος σταυρός, εἰδικῶς καὶ ἐξαιρετικῶς γιὰ μᾶς τοὺς ῞Ελληνες, σημαίνει καὶ κάτι ἄλ­λο· εἶνε καὶ τὸ ἐθνικό μας σύμβολο.

* * *

῍Αν πᾶτε στὰ ῾Ηνωμένα ῎Εθνη, ἐκεῖ θὰ δῆτε στὸ προαύλιο τοῦ μεγάρου τῶν ῾Ηνωμένων ᾿Ε­θνῶν νὰ εἶνε στημένα κοντάρια σημαιῶν. Πό­σες σημαῖες; 155 σημαῖες κυματίζουν. Σε­βόμεθα κάθε σημαία, καὶ τοῦ μικροτέρου ἀ­κό­μη ἔθνους. ῍Αν παρατηρήσετε τὶς σημαῖ­ες μία πρὸς μία, θὰ δῆτε ὅτι ἔχουν ἐπάνω τους ἀ­ποτυπωμένα διάφορα σύμβολα, τὰ ὁποῖα χαρακτηρίζουν τὸ λαὸ κάθε κράτους.

Στὴ μιὰ ση­­­μαία θὰ δῆτε τὸ λιοντάρι, σύμβολο τῆς δυ­νάμεως ποὺ εἶχε τὸ ἔθνος αὐτὸ τὸ ἰσχυρό. Σὲ ἄλλη σημαία θὰ δῆτε μία δέσμη ἀπὸ βέργες, ὡς σύμβολο τῆς ἑνότητος τοῦ ἔθνους. Σὲ ἄλ­λη σημαία θὰ δῆτε ἕνα μισοφέγγαρο, τὸ ἄθλιο μισοφέγγαρο ποὺ στάζει αἷμα ἀπὸ τὰ ἐγ­κλή­ματα· εἶνε ἡ σημαία τῶν Τούρκων. Σὲ ἄλλη ση­μαία μεγάλης δυνάμεως, ὑπερδυνάμεως, θὰ δῆτε τὰ ἀστέρια τοῦ οὐρανοῦ. Καὶ σὲ ἄλλη σημαία, ἄλλου μεγάλου κράτους ὅπου ἐπικρα­τοῦσε ἡ ἀθεΐα, θὰ δῆτε τὸ σφυροδρέπανο. Καὶ σὲ ἄλλες σημαῖες θὰ δῆτε ἄλλα σύμβολα. Στὴ δική μας σημαία; οὔτε λιοντάρια, οὔτε ἀστέρια, οὔτε σφυροδρέπανα, οὔτε κάποιο ἄλλο ἐπίγειο σύμ­βολο. Στὴν ἑλληνικὴ σημαία θὰ δῆτε τὸν τίμιο σταυρό.
Μάλιστα. ᾿Ανέκαθεν τὸ ῾Ελληνικὸ ἔθνος ἐ­θρήσκευε. Καὶ ὅταν διὰ τοῦ ἀποστόλου Παύλου γνώρισε τὸν ἀληθινὸ Θεό, ἄφησε τὶς ψευ­δεῖς θεότητες τῶν εἰδώλων καὶ ἐγκολπώθηκε τὸ εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ.

Ἰδιαιτέρως ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, ὁ ὁ­ποῖος στὸν Τίβερι ποταμό, παρὰ τὴν Μουλβία γέφυρα, κατενίκησε τὸν Μαξέντιο, κατήργησε τὶς εἰδωλολατρικὲς σημαῖες καὶ ὕψωσε ση­μαία χριστιανική, τὸ λάβαρο μὲ τὸ «ἐν τού­τῳ νίκᾳ». Ἔτσι ὁ σταυρὸς ἔγινε σημαία τῶν στρα­τευμάτων τοῦ Μεγάλου Κωνσταν­τίνου.
Ἔγινε ἔπειτα στὸ Βυζάντιο σύμβολο στὴν κορυφὴ τοῦ τρούλ­λου τῆς ῾Αγια-Σοφιᾶς, ὅπου ἔλαμπε τὴ νύχτα καὶ φώτιζε τὴν βασιλίδα τῶν πόλεων, τὴν πόλι τῶν ὀνείρων μας (ὅπως λάμπει καὶ ὁ ἄλλος σταυρὸς ποὺ ὑψώσαμε μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ καὶ ἐ­μεῖς ἐπάνω στὸ ῞Υψωμα 1020 τῆς Φλωρίνης καὶ φωτίζει τὴν πόλι). Ὁ σταυ­ρὸς ἦταν σημαία τῶν στρατευμάτων καὶ τοῦ ῾Η­ρακλείου καὶ τῶν ἄλλων μεγάλων βασιλέων καὶ αὐτοκρατόρων, ποὺ ἠγωνί­ζοντο κατὰ τῶν βαρβάρων ψάλλοντας «Τῇ ὑ­περμάχῳ στρατηγῷ τὰ νικητήρια…». Ὁ σταυ­ρὸς σκέπαζε καὶ τὰ σχολεῖα· τὰ παιδιὰ ἄρχιζαν τὰ μαθήμα­τα λέγοντας «Σταυρὲ τοῦ Κυ­ρί­ου, βοή­θει μας». Στὸ ἑξῆς ὁ σταυρὸς θὰ εἶνε πάντοτε τὸ σύμβολο τοῦ ἔθνους μας.
Κι ὅταν, μετὰ ἀπὸ τεσσάρων αἰώνων σκλα­βιὰ στοὺς Τούρκους, μὲ τὴ συμβολὴ τῆς ἁγί­ας μας ᾿Εκκλησί­ας τὸ γένος ἀφυπνίσθηκε ἀπὸ τὸ λήθαργο καὶ κήρυ­ξε τὴν ἐπανάστασι, ὁ Ἀ­λέξανδρος ῾Υψη­λάν­της ὕψωσε στὸ ᾿Ι­άσιο τῆς Μολδαβί­ας τὸν τίμιο σταυ­ρὸ καὶ κάτω ἀ­πὸ τὴ σκιά του ὥρκισε τὸν ῾Ι­ερὸ Λόχο λέγον­τας «᾿Εν τούτῳ τῷ σημεί­ῳ νι­κῶ­μεν», μ᾿ αὐτὸ τὸ ὅπλο θὰ νική­σουμε. Σταυρὸς ὑπῆρχε στὶς σημαῖες τῶν πρώ­των στρατιωτῶν τῆς ῾Ελλά­δος, σταυ­ρὸς στὴν περικεφαλαία τοῦ Κολοκοτρώνη, σταυρὸς στὴ ναυαρχίδα τοῦ Μιαούλη ποὺ κατεναυμάχησε πολλὲς φορὲς τὸν στόλο τῶν Τούρκων. «Σταυρέ, βοήθει μοι», ἔλεγε κάθε στρατιώτης στὸ Μοριᾶ καὶ κάθε ἄλλο μέρος τῆς πατρίδος. «Σταυρὲ τοῦ Κυρίου, βοήθει μας», ἔλεγαν καὶ τὰ παιδιὰ στὰ κρυφὰ σχολειά, ὅπου διάβαζαν τὰ ἱερὰ βιβλία, τὸ Ψαλτήρι καὶ τ’ ᾿Ο­χτωήχι, κ᾿ ἦταν εὐλογημένα.
Ὁ σταυρὸς ἐξακολουθεῖ καὶ σήμερα νὰ δεσπόζῃ παντοῦ στὴ ζωή μας. Σταυρὸς στὰ στή­θη τῶν παρθένων μας· σταυρὸς στὴν κορυφὴ τῶν ἐκ­κλησιῶν μας· σταυρὸς στὶς γαλανόλευκες σημαῖες μας· σταυ­ρὸς στὰ πηλή­κια τῶν ἀξιωματικῶν καὶ τὰ καπέλλα τῶν στρατι­ωτῶν μας· σταυρὸς καὶ στὰ μνήματά μας· ὅταν πεθάνουμε, ἕνας σταυρὸς θὰ δείχνῃ ὅτι κάποτε περάσαμε ἀπὸ τὸ μάταιο τοῦτο κόσμο.

* * *

Παρ’ ὅλα αὐτά, τί λέτε, τὸν ἀγαποῦν ὅλοι τὸ σταυ­ρό; ῎Οχι δυστυχῶς. ῞Οταν ἤμουν ἱεροκή­ρυκας —σᾶς ὁμιλῶ μὲ παραδείγματα ποὺ ἀν­τλῶ ἀπὸ μία ἱστορία πενήντα ἐτῶν, μισοῦ αἰῶ­νος—, ἔφθασα σ᾿ ἕνα χωριὸ τῶν Γρεβε­νῶν. Βρίσκω τὸν ἱερέα θλιμμένο, πονεμένο, κλαμέ­νο. —Τί ἔχεις; —Τὸ χωριό μου δὲν πιστεύει πιὰ στὸ Χριστό. —Μὴν ἀπογοητεύεσαι, λέω, ἔχε θάρρος· κάτω ἀπὸ τὴ στάχτη ὑπάρχει ἡ σπίθα κρυμμένη. —Θέλεις νὰ δῇς; μοῦ λέει· ἔλα. Μὲ πάει στὸ νεκροταφεῖο. Ἐκεῖ τὰ παιδιὰ τοῦ Μὰρξ καὶ τοῦ Λένιν, ποὺ κυριαρχοῦσαν τό­­τε, εἶχαν ξερριζώσει ὅλους τοὺς σταυροὺς ἀπὸ τοὺς τάφους καὶ στὴ θέσι τους εἶχαν βά­λει σφυροδρέπανα καὶ γροθιές! Μισοῦσαν τὸ σταυρό. Καὶ μόνο σὲ μιὰ περίπτωσι τὸν «θυμή­θηκαν». Ἐνῷ ἡ σταύρω­σις ὡς τρόπος θανα­τικῆς καταδίκης ἔχει πρὸ πολλοῦ καταργηθῆ, ἐπὶ τῶν ἡμερῶν μας τὴν ξαναχρησιμοποίησαν· σταύρωσαν ἄνθρωπο! ῏Η­ταν ἕνας ἱερεὺς τοῦ ῾Υψίστου εὐλαβής, πιστὸς καὶ πο­λύ­τεκνος, ὁ π. Γεώργιος Σκρέκας ἐφημέριος τοῦ χωριοῦ Μεγάρχη – Τρικάλων. Ἄθεοι καὶ ἄπιστοι τὸν ἅρπαξαν ἀπὸ τὴν ἁγία τράπεζα ποὺ ἱ­ερουργοῦσε, τὸν ὡδήγησαν σὰν ἄκακο ἀρνίο ἔξω ἀπὸ τὸ χωριό, κ᾿ ἐκεῖ τὸν σταύρωσαν πά­νω σ᾿ ἕνα δέντρο· καὶ ἦταν Μεγάλη Παρασκευή, τοῦ ἔτους 1947!…
Μῖσος κατὰ τοῦ σταυροῦ παρατηρήθηκε τὰ τελευταῖα χρόνια καὶ στὴ γειτονική μας Ἀλ­βανία. Ζητοῦσαν νὰ ξερριζώσουν τὸ σταυρὸ ὄ­χι μόνο ἀπὸ τὰ μνήματα ἀλλ’ ἀπὸ παν­τοῦ.
Νὰ προφητεύσω; ἁμαρτωλὸς εἶμαι ὅπως κ᾿ ἐσεῖς καὶ «δὲν εἶμαι ἄξιος νὰ φιλήσω τὰ πόδια των σας», ὅπως ἔλεγε ὁ Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός. Ἀλλὰ πιστεύω στὴ Γραφή, στὸ Εὐαγγέλιο, στὴν ᾿Αποκάλυψι, καὶ λέω· θὰ δοῦμε πολλὰ ἄ­σχημα πράγματα. Μπῆκε στὸ ἔθνος μας καὶ ἰ­διαιτέρως στὰ παιδιά μας τὸ μικρόβιο τῆς ἀπιστίας καὶ ἀθεΐας. Ἀπὸ μικρὰ τὰ ποτίζουν μὲ τὸ ἀφιόνι αὐτό. Ὅταν δοῦν κανένα παιδὶ νὰ ψάλ­λῃ στὸ Χριστὸ «῾Ωσαννά» (Ματθ. 21,15), ἐξ­οργίζονται καὶ θέλουν εἰ δυνατὸν νὰ τὸ πνίξουν· γιατὶ ὑπάρχουν ἀκόμα νέοι καὶ νέες ποὺ τολμοῦν καὶ ὑπερασπίζουν τὴν πίστι καὶ τὰ δί­καια τῆς ᾿Ορθοδόξου ᾿Εκκλησίας μας.

* * *

Μαῦρες ἡμέρες ἔρχονται, ἀδελφοί μου. Ποτέ ἄλλοτε δὲν ἦταν τὰ πρά­γματα τόσο σοβαρά. Ἔζησα ἡμέρες δύσκολες καὶ πέρασα πολλὲς περιπέτειες, ἀλλὰ ποτέ ἄλλοτε δὲν ἀνησύχησα τόσο πολὺ ὅσο ἀνησυχῶ τώρα. ῎Ερχεται «θλῖψις μεγάλη, οἵα οὐ γέγονεν ἀπ᾿ ἀρχῆς κόσμου» (Ματθ. 24,21).
Νὰ εἴμεθα ἕτοιμοι ὅλοι μας, μικροὶ καὶ με­γάλοι, νὰ ποῦμε ἕνα νέο ἱστορικὸ «ὄχι». Τὸ πρῶτο «ὄχι» τὸ εἴπαμε πάνω στὰ ψηλὰ βουνὰ τῆς Πίνδου· τὸ δεύτερο ἱστορικὸ «ὄχι» νὰ βγῇ μέσα ἀπ᾿ τὴν καρδιὰ τῆς ῾Ελλάδος μας· νὰ μὴν ἀφήσουμε νὰ προχωρήσουν οἱ ἄθεοι καὶ ἄπιστοι. ῎Εξω ἀπὸ κόμματα καὶ κομματικὲς τοποθετήσεις! Δὲν εἴμεθα ὄργανα οὐδενὸς κόμματος· εἴμεθα ὄργανα μόνο τῆς ῾Ελλάδος καὶ τοῦ Χριστοῦ μας· καὶ αὐτὰ τὰ δύο κηρύττουμε καὶ διασαλπίζουμε παντοῦ ὅπου βρεθήκαμε ἐπὶ πενήντα τώρα χρόνια, τελευταίως δέ, γέρων πλέον ἐπίσκοπος, ἐδῶ στὴν ἱερὰ μητρόπολι Φλωρίνης.
᾿Εδῶ σ’ αὐτὴ τὴν ἀκρόπολι, σ’ αὐτὸ τὸ μετε­ρί­ζι θὰ σταθοῦμε καὶ πάλι, ἀγαπητοί μου. ῞Ολοι, γύρω ἀπὸ τὸν ἐπίσκοπο, νὰ δώσουμε τὴ μάχη χέρι μὲ χέρι, στῆθος μὲ στῆθος. Μεί­νετε πιστοί. Θὰ δώσουμε πνευματικὴ μά­χη· ὄχι μὲ ὅπλα πυρηνικὰ οὔτε μὲ βόμβες νετρο­νίου· θὰ δώσουμε τὴ μάχη μὲ ὅπλο τὸν τίμιο σταυρό. Δὲν θὰ μπορέσουν ποτέ νὰ ξερριζώ­σουν ἀπ᾿ τὶς καρδιές μας τὸν τίμιο σταυ­ρό. Θὰ τὸν κρατήσουμε τὸ σταυρὸ ὡς κειμή­λιο, ὡς θη­σαυρό, ὡς ὄασι, ὡς σύμβολο ἀθα­νάτων ἰ­δεῶν. Ἔτσι θὰ προχω­ρήσουμε πρὸς τὰ ἐμ­πρός. Καί, εἰς πεῖσμα τῶν δαιμόνων τῆς κολά­σεως, θὰ σταθοῦμε καὶ ὡς πρόσωπα καὶ ὡς οἰ­κογένειες καὶ ὡς ἔθνος καὶ ὡς κοινωνία. Τότε θὰ αἰσθανθοῦμε τὴ δύναμι ποὺ ἔχει τὸ «ἐν τούτῳ νίκᾳ» καὶ θὰ ψάλουμε ἀπὸ τὰ βάθη τῆς ψυχῆς μας· «Τὸν σταυρόν σου προσκυνοῦ­μεν, Δέσποτα, καὶ τὴν ἁγίαν σου ἀνάστασιν δοξάζομεν».
Καὶ πέντε νὰ μείνετε, καὶ ἕνας νὰ μείνῃς, μὴ ὑποστείλῃς τὴ σημαία τῆς πίστεως. Παρακαλῶ τὸ Θεὸ νὰ σᾶς προστατεύῃ ἀπὸ παντὸς κακοῦ, ἐσᾶς καὶ τὶς οἰκογένειές σας· ἀμήν.

† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

(Ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης π. Αυγουστίνου Καντιώτου στον ιερό ναό του Ἁγίου Παντελεήμονος Φλωρίνης ἑσπέρας 21-3-1982)