Περίοδος Δ΄ – Ἔτος ΛΘ΄
Φλώρινα – ἀριθμ. φύλλου 2461

Μεγάλη Δευτέρα (Ματθ. 22,15 – 23,39)
18 Ἀπριλίου 2022 βράδυ
Ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστινου

Λογος καυστικος
προ του σωτηριου παθους

«Ἰδοὺ ἀφίεται ὑμῖν ὁ οἶκος ὑμῶν ἔρημος» (Ματθ. 23,38)

Ἀγαπητοί μου (ὁρατὸ καὶ ἀόρατο ἀκροατήριο), σύντομη θὰ εἶνε ἡ ὁμιλία· ὅσο ἀντέχουμε. Γέρασα καὶ δὲν μπορῶ ν᾽ ἀναλύω ὅπως ἄλλοτε τὰ ἔξοχα νοήματα. Σήμερα, ποὺ τελεῖται ὁ ὄρθρος τῆς Μεγάλης Τρίτης, ἡ περικοπὴ τοῦ εὐαγγελίου (βλ. Ματθ. 22,15 – 23,39) εἶνε λόγος ἐλεγκτικός· ἀστράφτει καὶ βροντᾷ ὁ Κύριος.

Προσπάθησαν οἱ γραμματεῖς καὶ φαρισαῖοι νὰ παγιδεύσουν τὸ Χριστό, ἀλλ᾽ ἀποστομώθηκαν. Κάθησαν στὴ θέσι τοῦ Μωυσῆ καὶ θέλουν νὰ λέγωνται διδάσκαλοι καὶ καθηγηταί, ἀλλὰ ὁ μόνος διδάσκαλος καὶ καθηγητὴς εἶνε ὁ Χριστός. Καὶ μετὰ ὅλοι αὐτοί, ποὺ δυστυχῶς ἐπηρέαζαν τὸ λαὸ τῶν Ἰεροσολύμων, ἄκουσαν ἐκεῖνα τὰ ὀκτὼ «οὐαί» (βλ. ἔ.ἀ. 23,13-36).
α΄. «Οὐαὶ ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ φαρισαῖοι ὑποκριταί»· κατατρῶτε τὰ ὑπάρχοντα τῶν φτωχῶν χηρῶν, ἐνῷ συγχρόνως παριστάνετε τὸν εὐλαβῆ κάνοντας μακρὲς προσευχές (βλ. ἔ.ἀ. 23,13).
β΄. Ἀλλοίμονό σας, γραμματεῖς καὶ φαρισαῖοι ὑποκριταί, γιατὶ κλείνετε στοὺς ἀνθρώπους τὸ δρόμο γιὰ τὴ βασιλεία τῶν οὐρανῶν· οἱ ἴδιοι δὲν εἰσέρχεσθε, ἐμποδίζετε ὅμως καὶ τοὺς ἄλλους ποὺ θέλουν νὰ μποῦν (βλ. ἔ.ἀ. 23,14).

γ΄. Οὐαὶ ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ φαρισαῖοι ὑποκριταί· διασχίζετε στεριὲς καὶ θάλασσες γιὰ νὰ φέρετε ἕναν εἰδωλολάτρη στὴν πίστι σας, κι ὅταν τὸν φέρετε, αὐτὸς γίνεται χειρότερος ἀπὸ σᾶς καὶ ἄξιος γιὰ τὴν κόλασι (βλ. ἔ.ἀ. 23,15).
δ΄. Ἀλλοίμονό σας, τυφλοὶ ὁδηγοί, γιατὶ κοστολογεῖτε τὶς ἁμαρτίες ἀνάλογα μὲ τὴ φιλαργυρία σας· λέτε ὅτι ὅποιος ὁρκιστῇ στὸ ναὸ δὲν εἶνε τίποτα, ὅποιος ὅμως ὁρκιστῇ στὸ χρυσὸ τοῦ ναοῦ αὐτὸς ὀφείλει – μὰ ὁ ναὸς εἶνε ἐκεῖνος ποὺ ἁγιάζει τὸν χρυσό· καὶ ὅποιος ὁρκιστῇ στὸ θυσιαστήριο δὲν εἶνε τίποτα, ὅποιος ὅμως ὁρκιστῇ στὸ δῶρο ποὺ εἶνε πάνω στὸ θυσιαστήριο αὐτὸς ὀφείλει – μὰ τὸ θυσιαστήριο εἶνε ἐκεῖνο ποὺ ἁγιάζει τὸ δῶρο. Ὅποιος λοιπὸν ὁρκιστῇ στὸ θυσιαστήριο ὁρκίζεται σ᾽ αὐτὸ καὶ σὲ ὅ,τι ὑπάρχει ἐπάνω του· καὶ ὅποιος ὁρκιστῇ στὸ ναὸ ὁρκίζεται σ᾽ αὐτὸν καὶ σ᾽ ἐκεῖνον ποὺ κατοικεῖ ἐκεῖ· καὶ ὅποιος ὁρκιστῇ στὸν οὐρανὸ ὁρκίζεται στὸ θρόνο τοῦ Θεοῦ καὶ σ᾽ αὐτὸν ποὺ κάθεται σ᾽ αὐτόν (βλ. ἔ.ἀ. 23,16-22).
ε΄. Οὐαὶ ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ φαρισαῖοι ὑποκριταί· δίνετε στὸ ναὸ τὸ ἕνα δέκατο ἀπὸ τὶς μικροκαλλιέργειές σας (δυόσμο, ἄνηθο, κύμινο), κι ἀφήσατε τὰ σοβαρώτερα ποὺ ὁρίζει ὁ Νόμος, «τὴν κρίσιν καὶ τὸν ἔλεον καὶ τὴν πίστιν» (τὴ δικαιοσύνη, τὴν εὐσπλαχνία, τὴν τιμιότητα). Μὰ πρέπει νὰ τηρηθοῦν καί αὐτὰ καί ἐκεῖνα. Ἐνῷ εἶστε τυφλοί, ἐσεῖς ὁδηγεῖτε ἄλλους· προσέχετε τὰ μικρὰ καὶ ἀσήμαντα, ἐνῷ παρατρέχετε τὰ μεγάλα καὶ σοβαρά· στραγγίζετε τὸ κουνούπι, μὰ τὴν καμήλα τὴν καταπίνετε (βλ. ἔ.ἀ. 23,23-24).
στ΄. Ἀλλοίμονό σας, γραμματεῖς καὶ φαρισαῖοι ὑποκριταί· καθαρίζετε ἀπ᾽ ἔξω τὸ ποτήρι καὶ τὸ πιάτο, ἀπὸ μέσα ὅμως (λόγῳ τῶν κλοπῶν σας) εἶνε γεμᾶτα ἀπὸ ἁρπαγὴ καὶ ἀδικία. Φαρισαῖε τυφλέ, καθάρισε πρῶτα τὸ ἐσωτερικό, γιὰ νὰ γίνῃ καθαρὸ καὶ τὸ ἐξωτερικό (βλ. ἔ.ἀ. 23,25-26).
ζ΄. Οὐαὶ ὑμῖν, γραμματεῖς καὶ φαρισαῖοι ὑποκριταί, γιατὶ μοιάζετε μὲ τάφους ποὺ ἀπ᾿ ἔξω εἶνε ὡραῖοι, ἀσβεστωμένοι ἢ καλυμμένοι μὲ μάρμαρα, ἀλλ᾽ ἀπὸ μέσα εἶνε γεμᾶτοι νεκρὰ κόκκαλα καὶ κάθε ἀκαθαρσία· ἔτσι κ᾽ ἐσεῖς ἀπ᾽ ἔξω φαίνεστε στοὺς ἀνθρώπους δίκαιοι, ἀλλ᾽ ἀπὸ μέσα εἶστε γεμᾶτοι ὑποκρισία καὶ ἀνομία (βλ. ἔ.ἀ. 23,27-28).
η΄. Ἀλλοίμονό σας, γραμματεῖς καὶ φαρισαῖοι ὑποκριταί· γιατὶ οἰκοδομεῖτε τοὺς τάφους τῶν προφητῶν καὶ στολίζετε τὰ μνημεῖα τῶν δικαίων, καὶ λέτε· Ἂν ζούσαμε στὰ χρόνια τῶν πατέρων μας, ἐμεῖς δὲν θὰ συμμετείχαμε στὴ θανάτωσί τους. Ὁμολογεῖτε ἔτσι μόνοι σας, ὅτι εἶστε παιδιὰ ἐκείνων ποὺ ἐφόνευσαν τοὺς προφῆτες· ξεπεράστε λοιπὸν ἐσεῖς τώρα σὲ ἐγκληματικότητα τοὺς πατέρες σας (μ᾽ αὐτὸ ποὺ ἑτοιμάζεστε νὰ κάνετε, δηλαδὴ νὰ θανατώσετε ἐμένα ποὺ ἔστειλα τοὺς προφῆτες). Φίδια καὶ γεννήματα ὀχιῶν, πῶς νὰ γλυτώσετε ἀπὸ τὴν καταδίκη τῆς κολάσεως; Γιατὶ νά, σᾶς στέλνω προφῆτες καὶ σοφοὺς καὶ διδασκάλους, καὶ πολλοὺς ἀπὸ αὐτοὺς θὰ τοὺς θανατώσετε καὶ θὰ τοὺς σταυρώσετε καὶ θὰ τοὺς μαστιγώσετε στὶς συναγωγές σας καὶ θὰ τοὺς καταδιώξετε· καὶ ἔτσι θὰ πέσῃ ἐπάνω σας ἡ εὐθύνη γιὰ τὸ αἷμα ὅλων τῶν δικαίων ποὺ χύθηκε ἀπὸ τὴν ἀρχή, ἀπὸ τὸν Ἄβελ, μέχρι τὸν Ζαχαρία τὸν ὁποῖο φονεύσατε μεταξὺ τοῦ ναοῦ καὶ τοῦ θυσιαστηρίου. Ἀλήθεια σᾶς λέω, θὰ ἔρθουν ὅλα αὐτὰ ἐπάνω σ᾽ αὐτὴ τὴ γενεά (βλ. ἔ.ἀ. 23,29-36).

* * *

Αὐτὰ εἶπε ὁ Χριστὸς στοὺς γραμματεῖς καὶ φαρισαίους, κι αὐτοὶ ἀκούγοντάς τον ὠργίζονταν περισσότερο. Τέλος στρέφει τὸν λόγο πρὸς τὴν ἁγία πόλι, τὸ κέντρο τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ, καὶ μὲ πόνο ἀλλὰ καὶ προφητικὸ λόγο ἀναγγέλλει·
«Ἰερουσαλὴμ Ἰερουσαλήμ», ποὺ θανατώνεις τοὺς προφῆτες καὶ λιθοβολεῖς αὐτοὺς ποὺ σοῦ στέλνει ὁ Θεός! «ποσάκις ἠθέλησα ἐπισυναγαγεῖν τὰ τέκνα σου…, καὶ οὐκ ἠθελήσατε. ἰδοὺ ἀφίεται ὑμῖν ὁ οἶκος ὑμῶν ἔρημος» (ἔ.ἀ. 23,38). Σᾶς ἀγάπησα, ἔκανα θαύματα μεγάλα, τώρα καὶ γιὰ σᾶς πορεύομαι πρὸς τὴν ὑπέρτατη θυσία. Πόσες φορὲς θέλησα νὰ σᾶς μαζέψω κοντά μου ὅπως ἡ ὄρνιθα τὰ πουλάκια κάτω ἀπ᾽ τὰ φτερά της, «καὶ οὐκ ἠθελήσατε». Ἀφοῦ λοιπὸν δὲν θελήσατε, τώρα σᾶς ἐγκαταλείπω. Θὰ ἐρημωθῆτε, «ἰδοὺ ἀφίεται ὑμῖν ὁ οἶκος ὑμῶν ἔρημος». Σᾶς τὸ λέω, δὲν πρόκειται νὰ μὲ ξαναδῆτε πλέον παρὰ μόνο ὅταν θὰ ξαναέρθω νὰ κρίνω τὸν κόσμο καὶ τότε θέλοντας καὶ μὴ θὰ πῆτε «Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου» (βλ. ἔ.ἀ. 23,37-39).
Αὐτὰ εἶπε τότε ὁ Χριστός· καὶ σὲ λιγώτερο ἀπὸ σαράντα χρόνια, τὸ 70 μ.Χ., ὁ λόγος του ἐκπληρώθηκε. Οἱ ῥωμαϊκὲς λεγεῶνες τοῦ αὐτοκράτορος Τίτου (39-81 μ.Χ.) πολιόρκησαν τὰ Ἰεροσόλυμα. Ἔπεσε δυστυχία μέσα στὴν πόλι καὶ πεῖνα τρομερή. Ὁ ἰουδαῖος ἱστορικὸς Ἰώσηπος γράφει τὸ πρωτάκουστο, ὅτι μία μάνα ἔσφαξε τὸ παιδί της, τὸ ἔψησε καὶ τὸ ἔφαγε! Κι ὅταν οἱ ῾Ρωμαῖοι μπῆκαν μέσα, δὲν ἄφησαν «λίθον ἐπὶ λίθον» (Ματθ. 24,2)· κατέστρεψαν δρόμους, ἀνέσκαψαν πλατεῖες, γκρέμισαν σπίτια, ἰσοπέδωσαν τὰ ἀνάκτορα τοῦ Πιλάτου καὶ τὰ μέγαρα τοῦ Ἄννα καὶ τοῦ Καϊάφα. Καὶ τὸ πιὸ χαρακτηριστικό, σταύρωσαν! σταύρωσαν πλῆθος Ἑβραίους· σταύρωναν μέχρι ποὺ τελείωσαν τὰ ξύλα· τότε μόνο σταμάτησαν. Ἔμειναν μόνο κάτι χαλάσματα· ἐκεῖ κάθε Σάββατο πηγαίνουν οἱ Ἑβραῖοι καὶ κλαῖνε γιὰ τὴν ἐρήμωσι τῆς πόλεως. Ἔτσι ἡ προφητεία τοῦ Χριστοῦ ἐκπληρώθηκε.
Μεταξὺ τῶν ἄλλων οἱ ῾Ρωμαῖοι γκρέμισαν καὶ τὸ ναὸ τοῦ Σολομῶντος, τὸ καύχημα τῆς ἰουδαϊκῆς θρησκείας. Ἔκαναν βέβαια ἀπὸ τότε οἱ Ἰσραηλῖτες προσπάθειες νὰ τὸν ξαναχτίσουν, μέχρι στιγμῆς ὅμως δὲν τὸ κατώρθωσαν. Καὶ ὁ Ἰουλιανὸς ὁ Παραβάτης (332-363 μ.Χ.) –ὄχι ἀπὸ πίστι στὸν ἰουδαϊσμὸ ἀλλὰ ἀπὸ μῖσος πρὸς τὸν Χριστιανισμό– ἔκανε ἀπόπειρα νὰ τὸν ἀνοικοδομήσῃ, μὰ κι αὐτὸς ἀπέτυχε. Καὶ ἐνῷ ἐδῶ μικρὰ φτωχὰ χωριά μας ἔχουν ναό, οἱ πάμπλουτοι Ἑβραῖοι δὲν ἔχουν, καὶ ὀδύρονται.
Ἀλλὰ ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέει, ὅτι θὰ ἔρθῃ ἡμέρα ποὺ καὶ αὐτοὶ θὰ μετανοήσουν καὶ θὰ πιστέψουν στὸ Χριστό· καὶ ἡ μετάνοιά τους θὰ εἶνε σημεῖον, εὐλογία, προάγγελος εὐτυχεστέρας περιόδου τῆς ἀνθρωπότητος (βλ. ῾Ρωμ. 11,12-36).

* * *

Αὐτὰ τὰ λίγα εἶχα νὰ πῶ ἀπόψε. Ἂν τώρα στὴ θέσι μου ἐρχόταν κάποιος ἄλλος, ἕνας ἀσκητὴς τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἀπ᾽ αὐτοὺς ποὺ ζοῦν στὴν ἔρημο, νηστεύουν, προσεύχονται κ᾽ εἶνε ἄνθρωποι ἅγιοι – πνευματικοί, θὰ ἐπαναλάμβανε τὰ «Οὐαί», ὄχι πιὰ γιὰ τοὺς Ἰουδαίους ἀλλὰ γιὰ ἐμᾶς τοὺς Χριστιανοὺς Ἕλληνες (πού, μετὰ ἀπὸ τὸν παλαιὸ Ἰσραήλ, εἴμαστε κ᾽ ἐμεῖς λαός του ἐκλεκτὸς – περιούσιος καὶ εὐλογημένος). Θὰ ἐκσφενδόνιζε λοιπὸν τὰ «οὐαί»·
⃝ Πρῶτον ἐναντίον τῶν διδασκάλων (κατηχητῶν, ἱεροκηρύκων, ἱεραρχῶν, ἀρχιεπισκόπων, πατριαρχῶν)· «Οὐαὶ ὑμῖν, ὑποκριταί», γιατὶ αὐτὰ ποὺ διδάσκετε δὲν τὰ ἐφαρμόζετε.
⃝ Δεύτερον ἐναντίον τῶν κληρικῶν ἐκείνων ποὺ ἐκμεταλλεύονται ἰδιοτελῶς τὸ θρησκευτικὸ συναίσθημα τῶν ἀνθρώπων ἀποβλέποντας στὸ χρῆμα. Στὴν περιφέρειά μας προσπαθήσαμε νὰ κόψουμε τὰ λεγόμενα «τυχερὰ» τῶν ἱερέων· συναντοῦμε μεγάλη ἀντίδρασι.
⃝ Τρίτον κατὰ τῶν Ὀρθοδόξων Ἑλλήνων. Ἀλλοίμονό σας, θὰ μᾶς ἔλεγε· ἔξωθεν φαίνεστε ὡραῖοι, τηρεῖτε μερικὲς ἐντολές, ἀλλὰ τὶς μεγάλες ἐντολὲς τὶς καταπατεῖτε. Γι᾽ αὐτὸ «ἔρχεται ἡ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ ἐπὶ τοὺς υἱοὺς τῆς ἀπειθείας» (Ἐφ. 5,6. Κολ. 3,6). Ὅταν κάποιοι Ἕλληνες ζήτησαν νὰ δοῦν τὸν Ἰησοῦ, ἐκεῖνος εἶπε· «Ἐλήλυθεν ἡ ὥρα ἵνα δοξασθῇ ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου» (Ἰω. 12,23). Οἱ σημερινοὶ Ἕλληνες τὸν δοξάζουμε ἆραγε; Τὸ δείχνουν λόγια καὶ πράξεις μας. Τὰ μεγάλα ἁμαρτήματά μας εἶνε βλασφημίες, διαζύγια, ἐκτρώσεις. Γι᾽ αὐτὸ μᾶς ἀξίζει ν᾽ ἀκούσουμε· Οὐαὶ ὑμῖν, δολοφόνοι, μοιχοί, βλάσφημοι.
«Μετανοεῖτε», Ἕλληνες, ἔρχεται τιμωρία!
Μικροὶ καὶ μεγάλοι νὰ πλησιάσουμε τὸν Κύριο ἐν συντριβῇ· καὶ νὰ μᾶς ἀξιώσῃ νὰ κοινωνήσουμε τὰ ἄχραντα μυστήρια ὑμνοῦντες αἰωνίως Πατέρα, Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος

Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία, ἡ ὁποία ἔγινε στὸν ἱ. ναὸ Ἁγ. Παντελεήμονος Φλωρίνης τὴν 25-4-1994 βράδυ, μὲ νέο τώρα τίτλο. Καταγραφὴ καὶ σύντμησις 15-3-2022.