ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΜΥΡΟΦΟΡΩΝ
Πράξ. 6, 1-7
του Μητροπολίτου Φλωρίνης Αυγουστίνου

Κοινοκτημοσυνη

«Πληθυνόντων τῶν μαθητῶν ἐγένετο γογγυσμὸς τῶν Ἑλληνιστῶν πρὸς τοὺς Ἑβραίους, ὅτι παρεθεωροῦντο ἐν τῇ διακονίᾳ τῇ καθημερινῇ αἱ χῆραι αὐτῶν» (Πράξ. 6, 1)

ΑΚΟΥΣΑΤΕ, ἀγαπητοί μου, τὸν Ἀπόστολο τῆς Κυριακῆς τῶν Μυροφόρων. Εἶνε μιὰ περικοπὴ ἀπὸ τὸ βιβλίο τῶν Πράξεων τῶν ἀποστόλων. Μᾶς διδάσκει πολλὰ διδάγματα. Ἕνα ἀπʼ αὐτά, μολονότι ἔχουν περάσει 19 καὶ πλέον αἰῶνες, εἶνε πολὺ ἐπίκαιρο στὴν ἐποχή μας. Ποιό εἶνε τὸ δίδαγμα αὐτό;

* * *

Λέει ὁ ἀπόστολος, ὅτι οἱ χριστιανοὶ μὲ τὸ κήρυγμα τῶν ἀποστόλων μέσα σὲ μικρὸ διάστημα εἶχαν αὐξηθῆ πάρα πολύ. Τὸ σπουδαιότερο ὅμως εἶνε, ὅτι τὸ πλῆθος ἐκεῖνο τῶν πρώτων χριστιανῶν τόση ἀγάπη καὶ σύνδεσμο εἶχαν μεταξύ τους, ὥστε ἐτρέφοντο ὅλοι σὲ κοινὴ τράπεζα. Ἦταν ἕνα ἀξιοζήλευτο φαινόμενο, μονοαδικὸ στὸν κόσμο.
Ἀλλὰ δυστυχῶς ὁ πονηρὸς φθόνησε αὐτὴ τὴν ἀγάπη καὶ ἄρχισε νὰ σπέρνῃ ἀνάμεσά τους ζιζάνια. Σὰν νὰ μὴν ἔφταναν οἱ ἐξωτερικοὶ διωγμοὶ ἐναντίον τῆς Ἐκκλησίας, ἦλθαν καὶ πειρασμοὶ ἀπὸ μέσα. Ὁ ἄνθρωπος εἶνε πάντα ἀτελής, κι αὐτὴ τὴν ἀτέλεια ἐκμεταλλεύεται ὁ διάβολος. Ἐνῷ, δηλαδή, στὴν ἀρχὴ ὅλοι συμμετεῖχαν ἐξ ἴσου στὰ ἀγαθὰ ποὺ διέθετε ἡ Ἐκκλησία, ἀργότερα παρουσιάστηκαν κάποιες διακρίσεις. Συγκεκριμένα, ἡ Ἐκκλησία παρέθετε στὰ Ἰεροσόλυμα κάθε μέρα τραπέζι γιὰ τὶς χῆρες γυναῖκες, οἱ ὁποῖες πρὶν γίνουν χριστιανὲς ἦταν ἄλλες μὲν ἀπὸ τοὺς ντόπιους Ἑβραίους καὶ ἄλλες ἀπὸ τοὺς Ἑβραίους τῆς διασπορᾶς. Ἑβραῖοι τῆς διασπορᾶς λέγονται ἐκεῖνοι ποὺ ἦταν διάσπαρτοι σὲ διάφορες ἄλλες χῶρες ἔξω ἀπὸ τὴν Παλαιστίνη˙ κʼ ἐπειδὴ τότε ἡ γλῶσσα ποὺ ἐπικρατοῦσε διεθνῶς ἦταν ἡ ἑλληνική, οἱ διάσπαρτοι αὐτοὶ Ἑβραῖοι εἶχαν πιὰ ξεχάσει τὴ μητρική τους γλῶσσα, τὴν ἑβραϊκή, καὶ συνήθισαν τὴν ἑλληνική. Γιʼ αὐτὸ τοὺς ἔλεγαν Ἑλληνιστάς. Ἐκεῖ λοιπόν, στὴν παράθεσι τοῦ φαγητοῦ, παρουσιάστηκε ἀδικία. Παραγκωνίζονταν οἱ χῆρες τῶν Ἑλληνιστῶν καὶ πλεονεκτοῦσαν οἱ χῆρες τῶν Ἑβραίων. Ἔτσι οἱ Ἑλληνισταὶ ἄρχισαν νὰ γογγύζουν. Οἱ ἀπόστολοι προσπάθησαν νὰ ἐξαλείψουν τὸ γογγυσμὸ μὲ τὴν ἐκλογὴ τῶν ἑπτὰ διακόνων. Αὐτοὶ θʼ ἀνελάμβαναν στὸ ἐξῆς τὴ φροντίδα τῶν κοινῶν συσσιτίων, ὥστε οἱ ἀπόστολοι νὰ μείνουν ἀπερίσπαστοι στὸ κήρυγμα καὶ στὴν προσευχή. Σιγὰ – σιγὰ ὅμως καὶ οἱ διάκονοι ἀπορροφίθηκαν ἀπὸ τὸ ὕψιστο καθῆκον τῆς πνευματικῆς τροφοδοσίας, δηλαδὴ τῆς προσευχῆς καὶ τοῦ κηρύγματος.

* * *

Ἡ περικοπὴ αὐτὴ θίγει τὸ μεγάλο ζήτημα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης. Εἶνε ἕνα ζήτημα ποὺ πάντα ἀπασχολοῦσε τὴν ἀνθρωπότητα. Ἰδίως ὅμως ὁ κόσμος συγκλονίστηκε μὲ τὴν ἔκρηξι τῆς Ῥωσικῆς ἐπαναστάσεως τὸ 1917. Οἱ ἀρχηγοὶ τοῦ κινήματος ἐκείνου κατηγόρησαν τὸ κοινωνικὸ σύστημα ποὺ ἐπικρατοῦσε, ἐπειδὴ διαιροῦσε τοὺς ἀνθρώπους σὲ πλουσίους καὶ πτωχούς. Εἶπαν, πῶς δὲν εἶνε δίκαιο, ἄλλοι νὰ πεινοῦν κι ἄλλοι νὰ τρέφωνται πλουσιοπάροχα, ὥστε καθένας ἀπʼ αὐτοὺς νὰ τρώῃ γιὰ δέκα καὶ ἑκατό. Γιὰ νὰ σταματήσῃ αὐτὴ ἡ ἀδικία, πρότειναν νὰ καταργηθῇ ὁ πλοῦτος, νὰ ἐξισωθοῦν φτωχοὶ καὶ πλούσιοι, νὰ δικαιοῦνται καὶ νὰ τρέφωνται ὅλοι τὸ ἴδιο. Αὐτὴ εἶνε ἡ λεγόμενη κοινοκτημοσύνη, καὶ τὸ κοινωνικὸ καὶ πολιτικὸ σύστημα ποὺ ἐπεβλήθη σʼ ὅσες χῶρες ἐπικρατοῦσε ἡ ἐπανάστασι ὥνομάστηκε κομμουνισμός. Ποιός μπορεῖ νὰ κατηγορήσῃ τὴν κοινωνικὴ δικαιοσύνη; Ἡ κοινοκτημοσύνη ἔγινε τὸ ὄνειρο καὶ ὁ στόχος πολλῶν ἀνθρώπων. Γιὰ τὴν ἐπικράτησι τοῦ συστήματος αὐτοῦ ἔγιναν πολλοὶ ἀγῶνες καὶ χύθηκε ποτάμι τὸ αἷμα.
Ἐν τούτοις ἡ διαίρεσι σὲ φτωχοὺς καὶ πλουσίους δὲν ἐξαλείφθηκε. Γιατί;
Ὅπως λένε αὐτοὶ ποὺ ἀσχολήθηκαν μὲ τὸ κοινωνικὸ πρόβλημα, οἱ ὁπαδοὶ τῆς κοινοκτημοσύνης πάνω στὸν ἀγῶνα τους, ἔχοντας στραμμένη τὴν προσοχή τους μόνο στὴ διεκδίκησι τῆς ὕλης, περιφρόνησαν καὶ παραπέταξαν τὴν πίστι σὲ πνεῦμα, σὲ ψυχὴ καὶ σὲ Θεό. Καὶ μόνο αὐτό; Οἱ κομμουνισταὶ δίωξαν καὶ καταπολέμησαν ὅ,τι ἔχει σχέσι μὲ τὴ χριστιανικὴ πίστι. Νόμισαν, δηλαδή, ὅτι ὁ χριστιανισμὸς εἶνε ἐμπόδιο γιὰ τὴν ἐπικράτησι τοῦ συστήματός τους καὶ γιʼ αὐτὸ πρέπει νὰ φύγῃ ἀπʼ τὴ μέση. Ἔτσι κήρυξαν πόλεμο ἐναντίον τῆς θρησκείας, ποὺ τὴν θεώρησαν ὡς ῥίζα ὅλων τῶν κακῶν. Θεός, εἶπαν καὶ διεκήρυξαν σʼ ὅλους τοὺς τόνους, δὲν ὑπάρχει. Γκρέμισαν ἐκκλησίες, καταδίωξαν ἱερεῖς καὶ ἀρχιερεῖς, ἔκλεισαν στὶς φυλακὲς μυριάδες χριστιανούς, καὶ καυχήθηκαν ὅτι σὲ λίγα χρόνια δὲν θʼ ἀκούγεται πιὰ τὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ. Πόσο ἀπατήθηκαν! Ὁ σκοπός τους ἀπέτυχε.
Γιατί ἀπέτυχε; Ὄχι γιατὶ τὸ σύστημα ἐκείνου εἶνε ἀντίθετο μὲ τὶς ἀρχὲς τοῦ Εὐαγγελίου. Ἡ κοινοκτημοσύνη συμφωνεῖ μὲ τὸ πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας. Ὅπως βλέπουμε στὴ σημερινὴ ἀποστολικὴ περικοπή, οἱ πρῶτοι χριστιανοὶ ἐτρέφοντο σὲ κοινὴ τράπεζα. Ὁ δὲ ἱ. Χρυσόστομος σὲ μιὰ θαυμάσια ὁμιλία του προτρέπει τοὺς ἀκροατάς του, ἄν θέλουν, νʼ ἀναλάβῃ ἐκεῖνος νὰ τοὺς τρέφῃ κοινοβιακῶς, ἀφοὺ ἡ συμβίωσι σὲ κοινόβιο εἶνε ἀποστολικὸ δίδαγμα καὶ ἁρμόζει στοὺς ὀρθοδόξους χριστιανούς. Ἔτσι ἡ κοινοκτημοσύνη ὑπάρχει καὶ ἐφαρμόζεται σὲ ὅλα τὰ κανονικὰ μοναστήρια τῆς Ὀρθοδοξίας καὶ μάλιστα τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Κοινοκτημοσύνη ὑπάρχει ἀκόμη στὶς ἐκκλησιαστικὲς κατασκηνώσεις ποὺ ἔχουν ἱδρύσει οἱ ἱερὲς μητροπόλεις, κʼ ἐκεῖ τὰ παιδιὰ τρῶνε σὲ κοινὴ τράπεζα. Ἡ κοινοκτημοσύνη συμφωνεῖ, τέλος, μὲ τὴ ζωὴ ποὺ ζοῦν οἱ ἄγγελοι στὸν οὐρανό, διότι ἐκεῖ οἱ ἄγγελοι ἀπολαμβάνουν ἐξ ἴσου ὅλες τὶς δωρεὲς τοῦ Θεοῦ. Κοινοκτημοσύνη λοιπὸν θὰ μποροῦσε νὰ ἐπικρατήσῃ καὶ στὰ ἔθνη καὶ τοὺς λαούς.
Ὥστε ἡ αἰτία τῆς ἀποτυχίας τοῦ κινήματος τοῦ κομμονισμοῦ πρέπει νʼ ἀναζητηθῇ ἀλλοῦ, βαθύτερα. Ὅπως παρατήρησαν φιλόσοφοι καὶ κοινωνιολόγοι, οἱ κομμουνισταὶ μὲ τὸν ἀμείλικτο πόλεμο ποὺ κήρυξαν κατὰ τῆς χριστιανικῆς θρησκείας κατώρθωσαν, ὅσο μπόρεσαν, νὰ ξερριζώσουν ἀπὸ τὶς καρδιὲς τῶν ὁπαδῶν τους τὸν Θεό. Ἀλλὰ ἔτσι ἦρθαν σὲ φανερὴ ἀντίφασι μὲ τὶς ἰδέες τους περὶ κοινωνικῆς δικαιοσύνης. Διότι ἡ πηγὴ τῆς δικαιοσύνης εἶνε ὁ Θεός, καὶ ἡ ἀληθινὴ ἐφαρμογή της γίνεται μόνο μέσα στὸ χριστιανισμό. Πολεμώντας λοιπὸν τὸ Θεό, πολεμοῦν καὶ τὴ δικαιοσύνη. Ἀφοῦ, δηλαδή, ξερρίζωσαν ἀπὸ τὶς καρδιὲς τὴν πίστι στὸ Θεὸ κʼ ἔκαναν τοὺς ἀνθρώπους δαίμονες, ἔπειτα ζητοῦσαν ἀπὸ τοὺς δαίμονες νὰ ζήσουν ζωὴ ἀγγελική. Ὅπως κηρύττει ὁ ἱ. Χρυσόστομος, τὸ νὰ λέμε αὐτὸ εἶνει δικό μου κʼ ἐκεῖνο δικό σου, αὐτὸ εἶνε ἡ ῥίζα τῆς κοινωνικῆς μας ἀθλιότητος.
Τὸν καιρὸ τῆς κατοχῆς, ὅταν τὰ ὑλικὰ ἀγαθὰ εἶχαν σχεδὸν ἐκλείψει καὶ ἡ πεῖνα θέριζε τὴν πατρίδα μας, μὲ τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ δημιουργήσαμε κʼ ἐμεῖς στὴν Κοζάνη συσσίτια, ποὺ ἄρχισαν μὲ 30 πιάτα καὶ ἔφθασαν τὶς 8.000 μερίδες. Αὐτὸ εἶχε προκαλέσει τότε τὸ θαυμασμὸ ὅλων ἀνεξαιρέτως, ἀκόμη καὶ τῶν κομμουνιστῶν.
Τὸ Εὐαγγέλιο λοιπόν, ἄν ἐφαρμοσθῇ ὅπως τὸ ἐφήρμοσε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ποὺ ἔζησε τὴν κοινοκτημοσύνη, μαζὶ μὲ τοὺς δώδεκα μαθητάς του, μπορεῖ νὰ λύσῃ τὸ κοινωνικὸ πρόβλημα. Ἀντιθέτως, χωρὶς τὸ Εὐαγγέλιο ἡ κοινωνικὴ ἀδικία θὰ ἐπικρατῇ, ἔστω καὶ ἄν οἱ ἄνθρωποι ἀγωνίζονται νὰ τὴν ἐξαλείψουν. Γιʼ αὐτὸ στὸν κομμουνισμὸ παρατηρήθηκε τὸ ἐξῆς φαινόμενο, ποὺ δὲν πρέπει νὰ θεωρῆται παράδοξο˙ ὅτι ἀντὶ μὲ τὴν ἐφαρμογὴ τῶν θεωριῶν του στὴν ἀχανῆ χώρα τῆς Ῥωσίας ἡ κοινωνικὴ ἀδικία νὰ ἐκλείψῃ, ἀντιθέτως παρουσιάστηκε ἐκεῖ κραυγαλέα ἀνισότης καὶ ἀδικία. Τὸ φαινόμενο αὐτὸ ἤλεγξε ἐκτὸς τῶν ἄλλων καὶ ὁ γνωστὸς συγγραφεὺς Σολτζενίτσιν. Μερικὰ εὐνοούμενα μέλη τοῦ συστήματος, μὲ τὰ προνόμια ποὺ ἐφωδιάσθηκαν, μὲ εἰδικὲς κάρτες διανομῆς τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν, μὲ τὴ λεγομένη νομενκλατούρα, αὐτὴ ἡ ἐλαχίστη μειονότης διακρίθηκε ἀπὸ τὸν ὑπόλοιπο λαό. Ἡ τάξις αὐτὴ ἀπελάμβανε τὰ ὑλικὰ ἀγαθὰ καὶ ἔτρωγε τοῦ πουλιοῦ τὸ γάλα, ἐνῷ οἱ ὑπόλοιποι, ποὺ δὲν ἦταν γραμμένοι στοὺς καταλόγους τῶν «ἡμετέρων», πεινοῦσαν.
Χωρὶς νὰ εἴμαστε ὁπαδοὶ τοῦ ἀντιθέτου συστήματος, τοῦ ἀμερικανικοῦ δηλαδὴ τρόπου ζωῆς, ποὺ κι αὐτὸς ἔχει τὶς ἀτέλειές του, δὲν πρέπει νὰ παραβλέψουμε, ὅτι στὴ μεγάλη χώρα τῆς Ἀμερικῆς, ἄν κάποιος πῇ ὅτι πεινάει, χίλαι χέρια εἶνε ἕτοιμα νὰ σπεύσουν νὰ χορτάσουν τὴν πεῖνά του. Ἔτσι ἐκεῖ ἡ ἀντίθεσι μεταξὺ φτωχῶν καὶ πλουσίων περιορίζεται, χωρὶς αὐτὸ νὰ σημαίνῃ ὅτι τὸ σύστημα ἐκεῖνο φτάνει στὸ τέλειο. Τέλειο ἦταν ἐκεῖνο ποὺ πέτυχαν οἱ χριστιανοὶ τῶν πρώτων αἰώνων. Καὶ αὐτὸ πρέπει κʼ ἐμεῖς νὰ ἐπιδιώξουμε, ὄχι ἁπλῶς κηρύττοντας ἀλλὰ καὶ ἐφαρμόζοντας στὴν καθημερινή μας ζωὴ ἐκεῖνο ποὺ δίδαξε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, καὶ ὁ λόγος του παραμένει αἰώνιος˙ «Ζητεῖτε πρῶτον τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν δικαιοσύνην αὐτοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν» (Ματθ. 6, 33).

* * *

Νὰ λοιπόν, ἀγαπητοί μου, ὅτι τὸ Εὐαγγέλιο μπορεῖ νὰ δώσῃ λύσεις καὶ στὰ πιὸ δύσκολα προβλήματα τοῦ κόσμου. Ὑπάρχουν ἀγαθά. Καὶ ὁ πλανήτης μας, ποὺ εἶνε μικρὸς μπροστὰ σὲ ἄλλους, ἄν καλλιεργηθῇ καταλλήλως, μπορεῖ νὰ θρέψῃ διπλάσιο καὶ τριπλάσιο πληθυσμὸ ἀπὸ τὸν σημερινό. Τὰ κοινωνικὰ συστήματα δὲν θὰ λύσουν τὸ πρόβλημα. Γιὰ νὰ λυθῇ τὸ πρόβλημα, πρέπει νʼ ἀλλάξῃ ἡ καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου. Ἀγαθὰ ὑπάρχουν˙ ἐκεῖνο ποὺ λείπει εἶνε ἡ πίστι καὶ ἡ ἀγάπη στὸ Θεό, ποὺ μεταβάλλει τοὺς ἀνθρώπους σὲ ἐπιγείους ἀγγέλους καὶ τὴν κοινωνία σὲ παράδεισο.

Ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Ἐπισκόπου Αὐγουστῖνου Ν. Καντιώτου (Μητροπολίτου πρώην Φλωρίνης) »ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ», σελ. 24-31 (ἕκδοσις Γ΄ 2001).