Χαιρε, οτι βασταζεις τον βασταζοντα παντα»

(Χαιρετισμοί – Στάσις πρώτη)

Μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία, που διατηρεί (διαχρονικά) ακέραιους τους σκοπούς της Ορθόδοξης Ποιμαντικής, είτε ως προσαρμογή του πιστού στο κοινωνικό περιβάλλον, είτε ως θεολογική – πνευματική ανύψωσή του, είτε ως στάση αγώνα έναντι των αιρέσεων – ετεροδιδασκαλιών, ιδιαίτερο ποιμαντικό ρόλο έχει και η πνευματική υπόσταση των Αγίων Εικόνων.
Με κάθε συντομία θα μπορούσαμε να πούμε:
Πνευματική υπόσταση της Εικόνας είναι η Δογματική έννοιά της και η σιωπηλή διδασκαλία της.
«Για την Ορθόδοξο Εκκλησία η Εικόνα είναι κάποια γλώσσα που εκφράζει τα δόγματά της και τις εντολές της, τόσο καλά, όσο και ο λόγος» (Λεωνίδας Ουσπένσκη. Ήτο καθηγητής Εικονογραφίας στο Ορθόδοξο Ρωσικό Ινστιτούτο της Γαλλίας).
Ο ασπασμός και η τιμητική προσκύνηση των Αγίων Εικόνων είναι σταθερή διδασκαλία και των προ της 7ης Οικουμενικής Συνόδου Θεοφόρων Πατέρων της Εκκλησίας, όντως συνεχιστών της διδασκαλίας των Αγίων Αποστόλων. Απόδειξη ο Μ. Βασίλειος (+ 379 μ. Χ.), ο οποίος με απόλυτη κατηγορηματικότητα είχε τονίσει:

«Η γαρ της Εικόνος τιμή επί το πρωτότυπον διαβαίνει…». Για παράδειγμα, η «Παναγία Βρεφοκρατούσα», που προσκυνούμε τιμητικά, είναι ολόκληρη μια μαθητεία. Κάθε στιγμή, κάθε ώρα, κάθε μέρα, οι πιστοί δέχονται τα μηνύματά της, τα οποία τους διδάσκουν.
Μέσα στο βάθος της υπάρχει η γνώση της αλήθειας, που ο ιερός υμνογράφος την τονίζει ιδιαίτερα: «Χαίρε, ότι βαστάζεις τον βαστάζοντα πάντα».
Η θεία πνοή του στίχου, ο οποίος αναβλύζει Θεολογία, αλήθεια και κατάνυξη, μας πληροφορεί ότι η Θεοτόκος δεν είναι μόνο Θεία Μητέρα. Μας πληροφορεί ότι κρατά στα χέρια της τον Χριστό, που διατηρεί το Σύμπαν σε συνεχή ύπαρξη, ως ροή ακτίστων θείων ενεργειών και δυνάμεων. Αυτός ο παλμός ζωής της Εικόνας αποδεσμεύει τον άνθρωπο – πιστό από τους φόβους του, που βιώνει στο φυσικό πεδίο ύπαρξης, ενώ δημιουργεί ταυτόχρονα Ελπίδα. Οι μορφές ελπίδας είναι άπειρες, αλλά η Δύναμη του Χριστού είναι μόνο μία. Στην Εικόνα αυτή βλέπουμε την άγια μορφή της Παναγίας, οι Πρεσβείες της οποίας στηρίζουν όλο τον κόσμο, ο οποίος πολλές φορές πορεύεται καταστροφικά, όπως σήμερα.
Αβίαστα μπορούμε να ισχυρισθούμε, ότι η πραγματικότητα που εκφράζει η «Παναγία Βρεφοκρατούσα», διατηρεί το Σύμπαν στη θέση του και εποπτεύει – ρυθμίζει τη σωστή λειτουργία του.
«Χαίρε, ότι βαστάζεις τον βαστάζοντα πάντα», είναι η φωνή – συνείδηση του πληρώματος της Εκκλησίας, που κυκλώνει την εικόνα προσευχητικά – δοξολογικά:
Η «Παναγία Βρεφοκρατούσα» προσθέτει (ακόμη) πνευματικά σε ό,τι επισημαίνει για την Μητρότητα η κοσμική – ανθρωπιστική θεώρηση.
Όμως, άξιες μνημονεύσεως και οι γνώμες – θέσεις πολλών γυναικών για την Μητρότητα, όπως για παράδειγμα: «οι γυναίκες έχουν πολλά επαγγέλματα, αλλά μόνο μία κλήσι, την Μητρότητα… Γιατί η γυναίκα ως μητέρα αντιπροσωπεύει τον αέναο θρίαμβο της ζωής επί του θανάτου» (AGNES E. MAYER).
Mέσα στον θεολογικό – πνευματικό χώρο της εικόνας «Παναγία Βρεφοκρατούσα» διακρίνουμε την πολλότητα των ευλογιών της Θεοτόκου, ως «Οδηγήτρια», ως «Ελεούσα», ως «Παραμυθία» κ.λ.π., που έχει καταγράψει ο αγιογράφος, ως έκφραση της συλλογικής ευγνωμοσύνης του πληρώματος.
Στον ίδιο χώρο της εικόνας διακρίνουμε, απλοϊκά αλλά αληθινά, την εποπτεύσιμη αμεσότητα μεταξύ Χριστού και Θεοτόκου. Αν τη δω ως σωτήριο διάλογο, σκέφτομαι: Πόσο εύκολο είναι να ψιθυρίσει στον Κύριο τις παρακλήσεις της για την βοήθεια στην αθλιότητά μας! Πάλι με κάθε συντομία μπορούμε να πούμε: Πόσο δίκαιο είχε ο αγιογράφος, που έγραψε «Η ελπίδα των Xριστιανών».
1ο Σχόλιο: Σήμερα είναι περίοδος στην οποία οι λόγοι υπάρξεως – ζωής για πολλούς ανθρώπους φαίνονται ανίσχυροι, σα να χάνονται… Γι’ αυτό και πολλοί οδηγούνται, δέσμιοι των συνθηκών, σε απελπισία, σε απόγνωση ή και σε αυτοκτονία.
Οι οικονομικές δυσκολίες, οι πόλεμοι, η πανδημία και οι θάνατοι έχουν μετατρέψει την προσδοκία για το τι μέλλει γενέσθαι όχι σε ελπίδα, αλλά σε υπαρξιακή αγωνία.
Όλα «καρποί» της Αποστασίας από τον αληθινό Τριαδικό Θεό. Παλαιότερα, χρησιμοποιούσαν την λέξη «επανάσταση», ως «περικλείουσα» όλα τα ποθητά νοητά μέλλοντα, δίνοντας (έτσι) κάποια ελπίδα.
Σήμερα, η προσδοκία αυτή δεν έχει, νομίζω, σημαντικά ερείσματα. Η όποια άκαμπτη αναγκαιότητα υποχωρεί και η ελπίδα γεννιέται, όταν προσφύγουμε στην Κυρία Θεοτόκο, διότι ο κύριος στην αγκαλιά της έχει τη δύναμη αναστροφής της σχέσης μέσων και σκοπών, που συναντά ο άνθρωπος στην καθημερινότητά του.
2ο Σχόλιο: Το «εκκλησιαστικό ιστορικό γίγνεσθαι» της εποχής μας χαρακτηρίζεται από την διείσδυση της παναιρέσεως του οικουμενισμού στην Ορθοδοξία. Οι πολλοί δεν το βλέπουν, μα είναι η τραγική κρίση της εποχής μας, διότι αφαιρεί την ελπίδα σωτηρίας των ανθρώπων.
Πολλοί οι τετυφωμένοι ετεροδιδάσκαλοι και ψευδοδιδάσκαλοι, που οδηγούν το πλήρωμα της Εκκλησίας σε αλλοιωμένο Ευαγγέλιο. Χάνεται έτσι, σιγά – σιγά, η πνευματική ορθόδοξη θεμελίωση στην καθημερινή έκφραση της ζωής.
Είναι, λοιπόν, κατεπείγουσα η ανάγκη, η διατήρηση της ταυτότητάς μας (οντολογικά) μέσω των διδασκαλιών των Αγίων Πατέρων και της προσφυγής μας (με ελπίδα) στην Κυρία Θεοτόκο.
Αντιγράφω (από παλαιό Αγιορείτικο έντυπο):
«Ως Μήτηρ των ανθρώπων (η Παναγία) ακούει με στοργήν τα βάσανά μας, και ως Μήτηρ του Θεού θεραπεύει με αγάπην τας πληγάς και τους πόνους μας».

ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ