ΤΟ ΔΡΑΜΑ ΕΝΟΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ

Δι᾿ αὐτό, καὶ μὲ τὴν ἐλπίδα, ὅτι θὰ προσεπάθῃ οὖτος νὰ ἀνταποκριθῆ εἰς τὰς ἀπαιτήσεις, ποὺ συνεπήγετο ἡ ἐπισκοπική του ἰδιότης, ἐθεώρησα ὑποχρέωσίν μου νὰ καταβάλω κάθε προσπάθειαν διὰ τὴν προαγωγήν του εἰς Μητροπολίτην. Ἐγνώριζα, ὅτι αἱ δυσκολίαι ἦσαν πολλαί, ἀλλὰ συνεπὴς πρὸς ὅσα εἶχα διακηρύξει εἰς τὸν ἐνθρονιστήριόν μου ἒπρεπε νὰ ἀγωνισθῶ ὑπὲρ τοῦ Ἀρχιμ. κ. Αὐγουστίνου.
Τὸ πρόβλημα δι ἐμὲ συνίστατο πρῶτον εἰς τὸ πῶς θὰ ἐπείθοντο ὅλα τὰ μέλη τῆς Ἀριστίνδην Ἱερᾶς Συνόδου, νὰ ἐγγράψουν ὡς ἕνα ἐκ τῶν τριῶν ὑποψηφίων τὸν πανοσιολ. Ἀρχιμανδρίτην κ. Αὑγουστίνον Καντιώτην. Βεβαίως, ὑπῆρχαν δύο-τρεῖς Μητροπολῖται, οἱ ὁποῖοι εὐχαρίστως θὰ τὸν ἐνέγραφαν ὡς ὑποψήφιον Μητροπολίτην, τὸ πρόβλημα ὅμως ἦτο τὸ πῶς θὰ ἐπείθοντο οἱ ὑπόλοιποι.
Συμμάχους εἶχα πλῆθος προσώπων, τὰ ὁποῖα ἀπέστελλον θερμὰς ἐπιστολaς ἤ τηλεγραφήματα, ὑπὲρ τῆς προαγωγῆς τοῦ ἐν λόγω ἀρχιμανδρίτου, ὡς ἐπὶ παραδείγματι τὸ ἀκόλουθον:
«… Ὡς Δήμαρχος ἀκριτικῆς πολέως Φλωρίνης μεταφέρων φωνὴν χιλιάδων λαοῦ μαρτυρικῆς ἐπαρχίας παρακαλῶ ὑμετέραν περισπούδαστον Μακαριότητα ὅπως ἰδιαιτέρως ἐνδιαφερθῆ καὶ φροντίση διὰ τὴν πλήρωσιν τῆς χηρευούσης ἡμῶν Μητροπόλεως. Στόπ. Λόγοι ἐθνικοὶ καὶ ἐκκλησισαστικοὶ ἐπιβάλλουν ὅπως εἰς τὸ ἀκραῖον τοῦτο σημεῖον τῆς πατρίδος τοποθετηθῆ ἀνὴρ κατὰ πάντα ἂξιος. Στόπ. Καὶ ὡς τοιοῦτον ἐγνωρίσαμε κατὰ τὰς πικρὰς ἡμέρας τῆς Κατοχῆς τὸν πανοσιολογιώτατον Ἀρχιμανδρίτην Αὐγουστῖνον Καντιώτην. Στόπ. Οὓτος τὰς ἡμέρας τῆς δουλείας συνεκακουχήθη μὲ τον λαόν μας τὸν ἐπαρηγόρησε μὲ τὴν εὐαγγελικὴν ἀλήθειαν τὸν ἐνεκαρδίωσε, τὸν ἐστήριξε. Στόπ. Ἡ δεέλευσίς του ἀπὸ τὰς πόλεις καὶ τὰ χωριά μας ἒμεινε θρύλος. Στόπ. Ἀκόμη εἰς τὰς ψυχὰς ὅλων ἡχοῦν τὰ φλογερά του κηρύγματα Στόπ. Μακαριώτατε θὰ προσφέρετε ὑψίστην θρησκευτικὴν καὶ ἐθνικὴν ὑπηρεσίαν ἐὰν ἑκόντα ἂκοντα μᾶς χαρίσητε ὡς ἱεράρχην τὸν ἀρχιμανδρίτην Αὐγουστῖνον Καντιώτην Στόπ. Ὀ Θρησκευτικὸς λαὸς τῆς Μακεδονίας θὰ σᾶς εὐγνωμονή. Στόπ.

• Μετὰ σεβασμοῦ βαθυτάτου.
  Aναστάσιος Σούλας Δήμαρχος Φλωρίνης».

Πλὴν ὅμως ἡ μέθοδος αὓτη, τῆς ἀποστολῆς τηλεγραφημάτων καὶ ἀναφορῶν, διὰ τῶν ὁποίων προσεπάθει ἑκάστοτε ὁ Λαὸς νὰ ἐπηρεάση τοὺς ἐκλέκτορας, ἐπειδὴ ταῦτα συνήθως προεκαλοῦντο ὑπὸ τῶν ἰδίων τῶν ὑποψηφίων, εἶχε χάσει τὴν σοβαρότητά της. Παρὰ ταῦτα τὰ ἀρθρόα ὑπὲρ τοῦ π. Αὐγουστίνου τηλεγραφήματα καὶ αἱ ποικίλαι ὑπὲρ αὐτοῦ ἐκδηλώσεις μὲ ἐβοήθουν εἰς τὸ νὰ κατορθώσω νὰ πεισθοῦν καὶ τὰ ὑπόλοιπα μέλη τῆς Ἱεράς Συνόδου, ὅπως τὸν περιλάβουν μεταξὺ τῶν ὑποψηφίων Μητροπολιτῶν.
Εκεῖνο ὅμως, τὸ ὁποῖον ἐπέδρασεν ἐπὶ τῶν Συνοδικῶν περισσότερον ἐξ ὅλων καὶ τὸ ὁποῖον εἰς τοὺς ἂλλους προεκάλεσεν μεγάλην ἒκπληξιν ἦτο τὸ γεγονός, ὅτι ὁ ἀγωνιζόμενος διὰ τὴν εἰς Μητροπολίτην προαγωγὴν τοῦ ἀρχιμανδρίτου κ. Αὐγουστίνου ἥμην ἐγώ, τὸν ὁποῖον τόσον εἶχεν οὖτος ἐπὶ μακρὰ ἒτη πολεμήσει καὶ τόσον εἶχε δυσφημήσει εἰς τὸ παρελθόν.
(Εἰς τὸ σημεῖον αὐτὸ θὰ μοῦ ἐπιτραπῆ νὰ ἀναφέρω ἒν ἀστεῖον περιστατικόν, τὸ ὁποῖον συνδέεται ἐμμέσως μὲ τὸν π. Αὐγουστῖνον καὶ τὸ ὁποῖον συνέβη εὐθὺς μετὰ τὴν ἀνάληψιν τῶν καθηκόντων μου ὡς καθηγητοῦ εἰς τὸ Πενεπιστήμιον Θεσσσαλονίκης. Κατὰ σύμπτωσιν, εἰς τὴν ἒδραν μου συνέπεσε νὰ εἶνε βοηθὸς εἰς φανατικὸς Καντιωτικός, τὸν ὁποῖον ὁ π. Αὐγουστῖνος εἶχε βάλει νὰ μὲ μηνύση τὸ 1955 εἰς τὴν Ἱερὰ Σύνοδον ὡς κακόδοξον. Οὖτος, κατὰ τὴν πρώτην ἡμέραν τὴν ἐγκαταστάσεώς μου ὡς καθηγητοῦ ἦρθεν εἰς τὸ Γραφεῖον μου τρέμων νομίζων ὅτι ἡ πρώτη ἐνέργεια εἰς τὴν ὁποίαν θὰ προέβαινα, θὰ ἦτο νὰ προτείνω τὴν ἀπόλυσίν του. Ὂτε ὅμως ἢκουσεν ὅτι τὸν εἶχα ἢδη συγχωρήσει, ὅτι ἐγνώριζε ποιὸς ἦτο ὁ ἠθικὸς αὐτουργός τῆς κατ᾿ ἐμοῦ ψευδοῦς καταγγελίας καὶ ὅτι οὔτε ἐναντίον αὐτοῦ μνησικακῶ, ἒμεινεν ἒκπληκτος. Ἀνελύθη δὲ εἰς δάκρυα ὅτε τοῦ ἐδήλωσα, ὅτι ἐκ μέρους μου δὲν θὰ εἶχε τίποτε νὰ φοβηθῆ, ἐφ᾿ ὅσον θὰ ἦτο ἐν τάξει εἰς τὰ ἐν τῷ Πανεπιστημίω ὡς Βοηθοῦ μου καθήκοντά του).
Ἀλλὰ διὰ νὰ ἐκλεγῆ ὁ π. Αὐγουστῖνος Μητροπολίτης δὲν ἦτο ἀρκετὸν νὰ τὸν προετείνη ἡ Ἰερὰ Σύνοδος ὡς ἕνα ἐκ τῶν τριῶν ὑποψηφίων. Αὐτὸ τὸ στάδιον τῆς ἐκλογῆς του εἶχε πλέον ἐπιτυχῶς ὁλοκληρωθῆ. Ἐν συνεχεία ἐπηκολούθει ἡ δευτέρα καὶ δυσκολωτέρα φάσις. Ἒπρεπε δηλαδὴ ἐκ τῶν τριῶν ὑποψηφίων Μητροπολιτῶν ὁ Ὑπουργὸς νὰ ἐπιλέξη τὸν π. Αὐγουστῖνον καὶ νὰ τὸν προετείνη εἰς τὸν Βασιλέα, ὁ δὲ Βασιλεὺς νὰ ἐπικυρώση διὰ τῆς ὑπογραφῆς του τὴν γενομενὴν ἐπιλογήν. Τὸ στάδιον τοῦτο τῆς διαδικασίας τῆς ἐκλογῆς του ἦταν καὶ τὸ δυσκολώτερον. Διότι ἡ Πολιτεὶα τὸν ἂπέκρουσε μὲ πολλὴν ἐπιμονήν. Τὰ ζητήματα τὰ ὁποῖα εἶχεν οὒτος μέχρι τότε δημιουργήσει καὶ ὁ ἐκρηκτικὸς χαρακτήρ του τὸν ἐνεφάνιζαν εἰς τοὺς ἐκπροσώπους τὴς Πολιτείας ὡς ἀκατάλληλον διὰ Μητροπολίτην. Ἒτσι, δὲν ἐδέχοντο νὰ τὸν ἐπίλεξουν. Μὲ μεγάλην ὅμως προσπάθειαν ἐν τέλει κατωρθώθη νὰ προκριθῆ ὁ κ. Αὐγουστῖνος καὶ νὰ γίνη Μητροπολίτης Φλωρίνης.
Ἀλλ᾿ ἐπέπρωτο, χάριν τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης, νὰ ἒχω σφοδράς καὶ ἀδιακόπους συγκρούσεις μὲ ἰσχυροὺς παράγοντας τῆς Ἐπαναστάσεως καὶ μετὰ τὴν ἐκλογήν καὶ ἐνθρόνισίν του. Διὰ πολλὰς ἀπὸ αὐτὰς τὰς συγκρούσεις δὲν ἀνεκοίνωσα τίποτε, ποτὲ εἰς κανένα, οὒτε καὶ εἰς αὐτὴν τὴν Ἰερὰν Σύνοδον, οὒτε φυσικὰ καὶ εἰς τὸν ἲδιον. Τὰς ἀντιμετώπισα ὅλας χωρὶς νὰ ἀνοίξω τὸ στόμα μου καὶ μερικὰ ἀπὸ τὰ στοιχεῖα ποὺ ἀκολουθοῦν μόλις τώρα τὰ ἀποκαλύπτω, διὰ νὰ ἀποκατασταθῆ ἡ ἀλήθεια, ποὺ τόσον ἒχει κακοποιηθῆ ὡς πρὸς αὐτὰ τὰ γεγονότα.
Ὁ Ὑπουργὸς Βορείου Ἑλλάδος ζητεῖ νὰ φύγη
ὁ κ. Αὐγουστῖνος ἀπὸ τὴν Φλώριναν
Συγκεκριμένως, ὁλίγους μῆνας μετὰ τὴν ἐκλογὴν τοῦ Σεβ. Φλωρίνης, τὴν 9.2.1968, ἒλαβα τὸ ὑπ᾿ ἀρίθ. Φ 90)17)66) ἀπόρρητον, προσωπικὸν ἒγγραφον τοῦ τότε Ὑπουργοῦ Βορ. Ἐλλάδος, μακαρίτου Δημ. Πατίλη. Τὸ εἶχε κοινοποιήσει εἰς τοὺς ἑξῆς: Πρόεδρον τῆς Κυβερνήσεως, Ὑπουργὸν Ἑσωτερικῶν, Ὑπουργὸν Παιδείας, ΚΥΠ)Δ) τὴν ΒΣΤ 902, ΥΒΕ)ΕΓ. Εἰς τὸ ἒγγραφον αὐτό, ὁ Ὑπουργὸς περιέγραφε πρῶτα τὴν συμπεριφορὰν τοῦ ἐν λόβω Μητροπολίτου πρὸς τὸν κλῆρον, πρὸς τὸ ποίμνιόν του καὶ τέλος πρὸς τὰς Ἀρχάς. Ἐν συνεχεία ἐσημείωνεν ἐπὶ λέξει τὰ ἑξῆς:
« Βάσει τῶν ἀνωτέρων παρέλκουσιν αἱ κρίσεις καὶ τὰ σχόλια. Μία εἶνε ἡ λύσις: Ἡ ὅταν οἶον τε ταχυτέρα ἀπομάκρυνσις τοῦ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ (τὰ κεφαλαία εἶνε τοῦ ἐγγράφου) ἀπὸ τὴν περιοχήν ταύτην… Παράκλησις ὅπως ἐκτιμῶντες τὴν σοβαρότητα τοῦ θέματος υἱοθετήσετε καὶ ὑλοποιήσετε τὴν πρότασίν μας τὸ ταχύτερον διότι ὑπάρχει κίνδυνος περαιτέρω ἐκτροπῆς τοῦ ἐν λόγω Μητροπολίτου». Τὸ ἒγγραφον κατέληγεν ὡς ἑξῆς: « ἣτις (ἐννοεῖ ἢτις ἐκτροπὴ) θὰ μᾶς ἐξαναγκάση εἰς τὴν λῆψιν μέτρων, ἂτινα θὰ ἠθέλαμεν νὰ ἀποφευχθοῦν».
Ἐπειδὴ εἰς τὸν Ὑπουργὸν ἒδωσα νὰ ἐννοήση, ὅτι δὲν εἶμαι διατεθειμένος νὰ υἱοθετῶ τοιούτου εἲδους ἒγγραφα, ὓστερα μόνον ἀπὸ ἒξη ἡμέρας, δηλαδὴ τὴν 15.2.1968, μοῦ ἒστειλε ἂλλο ἒγγραφον, το ὑπ᾿ ἀριθ. Φ 90)20)85. Εἰς αὐτὸ εἶχε μετριάσει τὸν τόνον του καὶ κατέληγεν ὡς ἐξῆς:« Δὲν ἒχω οὐδεμίαν προκατάληψιν ἐναντίον τούτου (ἐννοεῖ τοῦ Μητροπολίτου Φλωρίνης). Παρακαλῶ νὰ ἐπαληθεύσετε ὅλα αὐτὰ δι᾿ ἐπισήμου ἐκπροσώπου σας καὶ κατόπιν νὰ ἀποφασίσητε περὶ τοῦ πρακτέου. Περαιτέρω ἀνοχὴ θὰ εἶνε ἐπιζημὶα καὶ ἐπικίνδυνος διὰ τὴν ἐκκλησίαν κατὰ πρῶτον λόγον, διὰ τὴν πολιτείαν ἐν συνεχεία».

Tὰ ἲδια ἐζήτει καὶ τὸ Γενικὸν Ἐπιτελεῖον Στρατοῦ
Ἐπειδὴ ὅμως, οὒτε τὸ ἒγγραφον αὐτὸ ἒφερεν ἀποτέλεσμα, ἀνέλαβε τὰς ἐπ᾿ἐμοῦ πιέσεις διὰ τὸ ἲδιον θέμα τὸ Γενικὸν Ἐπιτελεῖον Στρατοῦ. Ἒτσι τὴν 4)4)1968 μοῦ διεβίβασεν ἀντίγραφον ἀπὸ τὸ ἐπεῖγον καὶ ἂκρως ἀπόρρητον ὑπ᾿ ἀριθ. Φ 104)48)40190 καὶ ἀπὸ 20)3)1968 ἒγγραφον τοῦ Α΄ Σώματος Στρατοῦ πρὸς τὸ ΓΕΣ) Γρ. κ. Ἀρχηγοῦ. Εἰς τὸ ἒγγραφον αὐτὸ ἐπροτείνοντο ἐπὶ λέξει τὰ ἑξῆς:
«Tὸ Σ. Σ. φρονεῖ, ὅτι δέον τὸ ταχύτερον νὰ ἀπομακρυνθῆ (ἐννοεῖ ὁ Σεβασμιώτατος κ. Αὐγουστῖνος) ἀπὸ τὴν εὐαίσθητον ἀκριτικὴν αὐτὴν περιοχήν ἵνα ἐπέλθη ἠρεμία, γάλήνη τῶν κατοίκων».
Ὁμιλεῖ καὶ ὁ «Λαός»
Ἀλλ᾿ οὔτε ἡ ἐπεμβάσις τοῦ Ἐπιτελείου εἶχε ἀποτέλεσμα. Δι᾿ αὐτὸ τὴν συνέχισιν τῆς προσπαθείας ἀνέλαβεν ἡ ΚΥΠ. Μὲ τὸ ὑπ᾿ ἀριθ. Ι 909666 καὶ ἀπὸ 16) 51968 ἐπεῖγον ἀπόρρητον ἔγραφόν της «πρὸς τὴν Α. Ε. Ἀντιπρόεδρον ΚΥΒ)ΣΕΩΣ, τὸ ὁποῖον ἐκοινοποίησεν καὶ πρὸς Α.Μ. Ἀρχιεπίσκοπον ΑΘΗΝΩΝ», εἶχε προτείνει τὰ ἑξῇς:

«Κρίνεται ὡς ἀναγκαία λύσις ἐκ τῶν πραγμάτων ἐπιβεβλημένη, ἡ ἀπομάκρυνσίς του» (δηλαδὴ τοῦ Σεβασμιωτάτου Φλωρίνης).

^O Σεβασμιώτατος ὑποβάλλεται εἰς ἱατρικὴν ἐξέτασιν.
Ἐπειδὴ εἶχαν πλέον διαπιστώσει, ὅτι δὲν ἔστεργα νὰ ὑποχωρήσω εἰς τὰς πιέσεις τῆς Ἐπαναστάσεως, προσεπάθησαν νὰ παρουσιασθῆ ὅτι ἡ πίεσις προέρχεται ἀπὸ τὸν Λαόν. Ἔτσι ἐπανῆλθε τὸ Ἐπιτελεῖον καὶ μὲ ἀπόρρητη προσωπικὴν ἐπιστολήν του τῆς 31) 5)1968 ὁ Ἀρχηγὸς τοῦ ΓΕΣ μοῦ διεβίβασεν ἀντίγραφον ἀπὸ ἕν μακρὸν ὑπόμνημα τῶν κατοίκων Ἀμυνταίου τῆς 28)4)1968. Εἰς τὸ ὑπόμνημα αὐτὸ οἱ κάτοικοι ἐκθέτουν μὲ λεπτομερείας τὰς ἐνεργείας τοῦ Σεβ. Φλωρίνης καὶ καταλήγουν μὲ τὰ ἑξῆς:
«Λυπούμεθα διότι εὐρισκόμεθα εἰς τὴν ἀνάγκην νὰ ὑποβάλωμεν τὸ παρὸν ὑπόμνημά μας. Εἶναι πράγματι λυπηρὸν νὰ ἀναγκαζεται ἡ κοινωνία μας νὰ ζητῆ τὴν ἀπομάκρυνσιν τοῦ θρησκευτικοῦ ἡγέτου της… Ποιούμεθα ὅθεν ἔκλησιν ὅπως ἡ Πολιτεία ἐπέμβη ἀμέσως καὶ κατὰ τρόπον ἀποτελεσματικόν, ἵνα τεθῃ τέρμα εἰς τὴν λίαν δυσάρεστον κατάστασιν, ἥν ἐδημιούργησεν ὁ Μητροπολίτης μας».

«H κάθαρσις τοῦ κλήρου ἐπιτακτικὸν ἀλλὰ ἀκανθῶδες ζήτημα
Τὸ ἀποκορύφωμα ὅμως τῆς συγκρούσεώς μου μὲ τὴν Ἐπανέστασιν πρὸς χάριν τοῦ Σεβασμιωτάτου κ. Αὐγουστίνου ὑπῆρξεν ἡ ἐνέργεια, εἰς τὴν ὁποίαν προέβη ὁ κατὰ τὸ 1968 Ὑπουργὸς Παιδείας.
Ὁ κ. Ὑπουργὸς ἐνήργησεν ὄχι αὐθαίρετα, ἀλλ᾿ ἐπὶ τῇ βάσει προεπαναστατικοῦ Νόμου, ὁ ὁποῖος εἶχε ψηφισθῇ ἀπὸ τὴν Βουλήν. Συγκεκρυμένως, ὁ κ. Ὑπουργὸς ἐστηρίχθη εἰς τὰς διατάξεις αὐτοῦ τοῦ Νόμου καὶ διέταξεν ἰατρικὴν ἐξέτασιν τοῦ Σεβασμιωτάτου. Ὕστερα ἀπὸ τὴν ὑποβολὴν τοῦ πορίσματος, ὁ κ. Ὑπουργός, σύμφωνα μὲ τὰς παραγράφους 2 καὶ 3 τοῦ ἄρθρου 5 τοῦ Ν. Δ. 4589) 1966, μὲ τὸ ὑπ᾿ ἀριθ. Ε.Π. 9777 καὶ ἀπὸ 20) 6) 68 ἔγγραφόν του, εἶχεν ἀπαιτήσει ὅπως ἡ Ἱερὰ Σύνοδος προχωρήση εἰς τὴν ἐφαρμογὴν τοῦ Νόμου. Εἰς τὴν ἀπαίτησιν αὐτὴν τοῦ κ. Ὑπουργοῦ ἀντετάχθην μὲ ὅλας μου τὰς δυνάμεις καὶ δὲν ἐδέχθην νὰ ἐφαρμόσω αὐτὸν τὸν Νόμον. Σύμφωνα μὲ τὰς διατάξεις τοῦ Νόμου αὐτοῦ, ἡ Ἱερὰ Σύνοδος εἶχε τὴν ὑποχρέωσιν μέσα σὲ 15 ἡμέρες, ἀφοῦ θὰ εἶχε λάβει τὸ ὡς ἄνω ἔγγραφον, νὰ κηρύξη τὸν θρόνον τῆς Mητροπόλεως Φλωρίνης ἐν χηρεία. Δι᾿ αὐτὸ τὸ ἔγγραφον αὐτὸ μέχρι καὶ τῆς σήμερον δὲν ἔχει κατατεθῇ εἰς τὸ συνοδικὸν πρωτόκολλον. Ἡ γνωμάτευσις δὲν θὰ εἶχε δημοσιευθῆ, ἂν δὲν εἶχε λάβει γνῶσιν ὁ ἲδιος ὁ ἐνδιαφερόμενος ποὺ καὶ τὴν ἐδημοσίευσε. Τότε, πάντως, μὲ τὸ ὑπ᾿ ἀριθ. Ε.Π. 118 πρὸς ἐμὲ ἒγγραφόν του, ἀνεγνώριζε «τὴν σθεναρὰν στάσιν», τὴν ὁποίαν εἶχα λάβει διὰ τὸ ζήτημά του καὶ μὲ ηὐχαρίστει δι᾿ αὐτήν.
Σφοδρὰ σύγκρουσίς μου διὰ τὸν τρόπον τῆς καθάρσεως
lΕνα ἀπὸ τὰ σπουδαιότερα θέματα, ποὺ ὅλοι ἐπερίμεναν, ὅτι θὰ τακτοποιήση ἡ νέα ἐκκλησιαστικὴ ἡγεσία, ἦταν ἡ κάθαρσις τοῦ κλήρου καὶ πλέον συγκεκριμένως μελῶν τῆς Ἰεραρχίας. Ἐπειδὴ ὅμως ἒχουν περάσει ἀπὸ τότε περισσότερα ἀπὸ δεκαπέντε χρόνια ἡμεῖς μὲν οἱ παλαιότεροι ἒχομεν λησμονήσει, οἱ δὲ νεώτεροι δὲν ἐγνώρισαν πόσον γενικὸν καὶ πρὸ παντὸς πόσον ἐπιτακτικὸν ἦταν τότε τὸ αἲτημα διὰ τὴν κάθαρσιν τοῦ κλήρου. Ἀπὸ τὸ ἕνα μέρος ἀπεκαλύπτοντο σκάνδαλα κληρικῶν, εἰς τὰ ὁποῖα ἐδίδετο τεράστια δημοσιότης. Ἀπὸ τὸ ἂλλο μέρος ἐπεδεικνύετο ἰταμὴ ἀδιαφορία τῶν ὑπευθύνων ὅπως παταχθῆ τὸ κακὸν δραστικὰ καὶ μὲ αὐστηρότητα καὶ ἐκκαθαρισθῆ ἡ ἀτμόσφαιρα ἀπὸ τὰς δηλητηριώδεις ἀναθυμιάσεις, ποὺ τὴν ἐγέμιζεν ὁ τρόπος τῆς ζωῆς τῶν σκανδαλοποιῶν κληρικῶν. Δι᾿ αὐτοὺς τοὺς λόγους, ὁ Λαὸς ἐπερίμενεν, ὅτι ἡ νέα ἡγεσία τῆς Ἐκκλησίας θὰ ἐπροχώρει ταχέως εἰς τὴν ἱκανοποίησιν τοῦ πανδήμου ἐκείνου αἰτήματος. Ἲσως κινδυνεύω νὰ θεωρηθῶ ὑπερβολικός, ἰδίως ἀπὸ τοὺς νεωτέρους, ποὺ δὲν ἔζησαν τὰ γεγονότα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης καὶ δὲν παρηκολούθησαν τὰ δημοσιεύματα, ποὺ ἐγέμιζαν κάθε ἡμέρα τὰς στήλας τῶν ἐφημερίδων. Τὰς εἰδήσεις, τὰ σχόλια, τὰ ἄρθρα, τὰ χρονογραφήματα. Ὡς ἕνα παράδειγμα, θὰ παραθέσω ἐνδεικτικῶς ἀποσπάσματα ἀπὸ ἕνα μόνο χρονογράφημα διαπρεποῦς χρονογράφου καθημερινῆς ἐφημερίδος τῆς πρὸ τῆς δικτατορείας ἐποχῆς.
…………

Γραμμένο ἀπὸ τὸν τέως Ἀρχιεπίσκοπο κ. IEPΩNYMO [Α´, Κοτσώνη]