ΚΥΡΙΑΚΗ Θ΄ΜΑΤΘΑΙΟΥ[: Α΄Κορ.3,9-17]

Απομαγνητοφωνημένη ομιλία μακαριστού γέροντος Αθανασίου Μυτιληναίου, με θέμα:

«Εκαστος βλεπετω πως εποικοδομει»

[εκφωνήθηκε στην Ιερά Μονή Κομνηνείου Λαρίσης στις 1-8-1999], [Β403]

Ο Παύλος, αγαπητοί μου, παρομοιάζει τους πιστούς της Εκκλησίας της Κορίνθου με δύο εικόνες. Τους αποκαλεί -η πρώτη εικόνα- «Θεοῦ γεώργιον». Δηλαδή Θεού χωράφι. Και ακόμη: «Θεοῦ οἰκοδομή». Γεωργοί, λοιπόν, και οικοδόμοι είναι οι εργάτες του Ευαγγελίου, όπως εν προκειμένω ο Παύλος και ο Απολλώς. Αυτοί επιμελούνται τον αγρόν του Θεού ή την οικοδομήν του Θεού. Αυτοί κτίζουν δηλαδή την πνευματική ζωή των πιστών. Στην συνέχεια, και ο κάθε πιστός φροντίζει τον αγρό της ψυχής του και τον καλλιεργεί· αλλά και ακόμη φροντίζει να οικοδομεί την πνευματική του ύπαρξη.

Πριν, όμως, προχωρήσουμε, παρατηρούμε ότι ο Παύλος στην εικόνα της οικοδομής καθορίζει το θεμέλιον της οικοδομής. Αυτό, όπως θα δούμε λίγο πιο κάτω, είναι θεμελιώδους σημασίας. Γράφει ο Παύλος στην αποστολική περικοπή που ακούσαμε σήμερα: «Κατὰ τὴν χάριν τοῦ Θεοῦ τὴν δοθεῖσάν μοι ὡς σοφὸς ἀρχιτέκτων θεμέλιον τέθεικα». «Έβαλα», λέγει, «θεμέλιον». Αλλά το θεμέλιον είναι δεδομένο. Δεν το φτιάχνει ο Παύλος το θεμέλιον αυτό. Απλώς το παίρνει και το τοποθετεί. Δηλαδή; Τι σημαίνει αυτό; Λέγει εδώ: «Θεμέλιον ἄλλον οὐδεὶς δύναται θεῖναι παρὰ τὸν κείμενον, ὅς ἐστιν Ἰησοῦς Χριστός». «Κανείς άλλος δεν μπορεί να θέσει θεμέλιον παρά από Εκείνον τον οποίον ήδη έχει τεθεί. Κι αυτός ο θεμέλιος είναι ο Ιησούς Χριστός».
Έτσι μπορεί να τεθεί, θα λέγαμε, οιοσδήποτε θεμέλιος, την ύπαρξη του κάθε ανθρώπου; Διότι όταν λέγει «κανείς άλλος θεμέλιος δεν μπορεί να τεθεί» γεννάται το ερώτημα, είναι δυνατόν να τεθεί οιοσδήποτε άλλος θεμέλιος; Και ποιοι μπορεί να είναι αυτοί οι θεμέλιοι; Ασφαλώς ναι, αγαπητοί μου. Υπάρχουν πάρα πολλοί θεμέλιοι λίθοι της οικοδομής του κάθε ανθρώπου. Τα θεμέλια κάθε ανθρώπου τίθενται κατά την αγωγή του. Μέσα στο σπίτι, στο σχολειό και στην κοινωνία ή την εποχή που ζει. Έτσι παίρνει το θεμέλιο της υπάρξεώς του. Δημιουργείται, λοιπόν, κτίζεται, ο κάθε άνθρωπος σύμφωνα με την εποχή του, σας είπα, την αγωγή του, σας είπα κ.λπ. Έτσι έχομε τον ιδεαλιστήν άνθρωπον, έχομε τον υλιστήν άνθρωπον, εκείνος ο οποίος οικοδομείται με υλιστικές αντιλήψεις ή ο άλλος που οικοδομείται με ιδεαλιστικές αντιλήψεις . Ακόμα είναι ο οικονομικός άνθρωπος. Κάθε εποχή διαμορφώνει τον άνθρωπον. Είναι ο τεχνικός άνθρωπος, ή ο τεχνολογικός, αν το θέλετε, είναι ο επιστημονικός άνθρωπος, είναι ακόμη ο ανθρωπιστής, είναι ο ιππότης, σε παλιότερες εποχές. Βλέπετε ότι εδώ έχομε σε κάθε εποχή ένα ιδεώδες αγωγής. Και σύμφωνα με αυτό το ιδεώδες της αγωγής, δημιουργείται ο κάθε άνθρωπος.
Έτσι ο Παύλος καθορίζει με κάθε εντιμότητα, τι θεμέλιο θέτει στους ανθρώπους, εκείνους που βαπτίζει και τους εκχριστιανίζει, τους κάνει χριστιανούς. Είναι το θεμέλιον ΧΡΙΣΤΟΣ. Έτσι λέει. Το θεμέλιον ΧΡΙΣΤΟΣ.
Αλλά, λέγει ο Παύλος ακόμη, άλλος θεμέλιος δεν υπάρχει. Εκτός Χριστού, είναι αυτά που αραδιάσαμε. Αλλά να αντικαταστήσομε τον Χριστόν και να βάλομε άλλον θεμέλιον, δεν υπάρχει άλλος. Λέγει ο Ζιγαβηνός: «Ὁ γάρ πειρώμενος θεῖναι οὐκ ἔστι πιστός, οὐκ ἔστι ὀρθόδοξος». «Εκείνος ο οποίος», λέει, «θα κάνει προσπάθεια να δημιουργήσει άλλον θεμέλιον, αυτός», λέγει, «δεν είναι πιστός, δεν είναι ορθόδοξος». Τελείωσε, πάει. Ένας είναι ο θεμέλιος· ο Χριστός. Και υποτίθεται ότι οι Χριστιανοί, οι χριστιανικές οικογένειες, όταν μεγαλώνουν τα παιδιά τους, βεβαίως στην αγωγή θα βάλουν τον Χριστόν. Το ακούσατε; Στην αγωγή θα βάλουν τον Χριστόν. Δεν θα βάλουν τίποτε άλλο. Μπορούμε να πάρομε ίσως κάποια στοιχεία, θα δούμε και πιο κάτω τι θα πει θεμέλιος, κάποια στοιχεία, κάποια, μόλις, παιδαγωγικά, ψυχολογικά, αλλά μόλις γιατί, προσέξατε, οι ποικίλες, ποικίλες παιδαγωγικές που κυκλοφορούν και οι ποικίλες, ποικίλες ψυχολογίες που κυκλοφορούν, απομακρύνουν από τον θεμέλιον Χριστός. Αυτό να μην το ξεχνάμε.
Και σε τι συνίσταται αυτός ο θεμέλιος; Μας λέγει πάλι ο Ζιγαβηνός: «Ἡ κατά Χριστόν διδασκαλία, ἡ εἰς Χριστόν πίστις». Τι είναι; Λέγει. Είναι η διδασκαλία του Χριστού. Είναι η πίστις εις τον Χριστόν. Αυτό είναι το θεμέλιον. Ο Χριστός, αγαπητοί μου, είναι ο λίθος ο ακρογωνιαίος, που απερρίφθη από τους οικοδομούντας Εβραίους ως αδόκιμος. Ο ίδιος ο Κύριος το έθεσε εις αυτούς. Και μάλιστα θα πει: «Λίθον ὃν ἀπεδοκίμασαν οἱ οἰκοδομοῦντες, οὗτος ἐτέθη εἰς κεφαλὴν γωνίας». Παλιότερα, οι οικοδομές, που δεν είχαμε τσιμέντα, ήταν αγκωνάρια και βάζαν τα πιο καλά αγκωνάρια σε μία γωνιά ή στις τέσσερις γωνιές της οικοδομής. Λοιπόν, «εἰς κεφαλὴν γωνίας», αυτό θα πει «ακρογωνιαίος λίθος» αυτό θα πει· «εκείνον τον οποίον απεδοκίμασαν οι οικοδομούντες». Ότι «Εγώ είμαι ο ακρογωνιαίος λίθος. Σεις που πρέπει να κτίσετε τον λαό σας, τον εαυτό σας, εσείς αποδοκιμάσατε αυτόν τον ακρογωνιαίον λίθον». Και θα προσθέσει: «Καὶ ὁ πεσὼν ἐπὶ τὸν λίθον τοῦτον συνθλασθήσεται· ἐφ᾿ ὃν δ᾿ ἂν πέσῃ, λικμήσει αὐτόν». «Όποιος σκοντάψει», λέγει, «επάνω εις αυτόν τον λίθον» -είναι ο σκανδαλισμός, αυτό θα πει σκοντάφτω, εξάλλου κατά λέξη αυτό θα πει σκανδαλίζομαι, είναι ένα σκάνδαλον, ένα παλούκι, δεν το βλέπω, δεν το προσέχω, όπως περπατώ, εκεί μου γίνεται εμπόδιο και πέφτω κάτω… Και είναι αν σκανδαλισθώ επάνω στο θέμα της Θεανθρωπίνης φύσεως του Χριστού. Είναι ο Χριστός Θεός; Έγινε ο Θεός άνθρωπος; Αν εκεί σκανδαλισθώ, τότε θα πέσω επάνω εις αυτήν την πέτρα. Και το σπουδαίον είναι ότι τότε η πέτρα αυτή σηκώνεται σαν να είναι ζωντανό πράγμα, σηκώνεται, «ἐφ᾿ ὃν δ᾿ ἂν πέσῃ, λικμήσει αὐτόν», «θα τον κάνει», λέει, «λιώμα». «Λικμήσει αὐτόν». Θα τον κάνει λιώμα αυτόν τον άνθρωπον.
Έτσι λοιπόν ο Χριστός είναι ο ζων θεμέλιος. Για μας τους Χριστιανούς είναι αυτά. Δεν είναι για τους απέξω. Δηλαδή για τους μη Χριστιανούς. Τι όμως εννοούμε όταν λέμε ότι ο Χριστός είναι ο θεμέλιος; Εννοούμε όλην την διδασκαλία του Ευαγγελίου στο δόγμα και στο ήθος. Δεν μπορώ να πω ότι στα δόγματα είμαι ακριβής, εις δε το ήθος δεν είμαι ακριβής. Δηλαδή στην πρακτική ζωή, στην ορθοπραξία. Δεν μπορώ να το πω αυτό. Συνεπώς θα πρέπει και εις τα δύο αυτά να είμαι εντάξει. Να ζω σύμφωνα με το ευαγγελικόν ήθος και να πιστεύω ό,τι το Ευαγγέλιον που αποκαλύπτει. Και τι αποκαλύπτει το Ευαγγέλιον; Βεβαίως πάρα πολλές σελίδες του Ευαγγελίου αναφέρονται εις το ήθος. Και βεβαίως πάρα πολλές σελίδες αναφέρονται εις το δόγμα. Έτσι θα δεχθώ την διπλή φύση του Χριστού· και την θεία και την ανθρωπίνη. Ότι δηλαδή ο Θεός Λόγος έγινε άνθρωπος. Άρα είναι Θεάνθρωπος. Δεν είναι ούτε ψιλός –το «ψι-» με γιώτα- άνθρωπος, ούτε μόνον Θεός. Όπως ακριβώς θα ήθελε ο Μονοφυσιτισμός επί παραδείγματι. Τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος. Δεν υστερεί ούτε εις την μίαν ούτε εις την άλλην φύσιν.Ακόμη θα δεχθώ τον αντιπροσωπευτικό χαρακτήρα του θανάτου Του. Για ποιον πέθανε επί του Σταυρού;
Ακόμη θα δεχθώ την αναμαρτησία Του. Ξέρετε στην εποχή μας κυκλοφορεί μία θέσις αιρετικοτάτη και μάλιστα από κάποιον αρχιεπίσκοπον, εκτός Ελλάδος, από κάποιον αρχιεπίσκοπον, εκτός Ελλάδος, ότι ο Χριστός έγινε αυτό που είναι κατά προκοπήν. Αίρεσις, αίρεσις…! «Κατά προκοπήν» θα πει φρόντισε να διορθώνει τον εαυτόν Του και ανεγνωρίσθη από τον Θεόν. Ο Θεός Κύριος να ελεήσει… Ολκής αίρεσις. Δεν αποδέχεται την απ’ αρχής θεότητα του Χριστού.
Ακόμα τον θάνατό Του, που είναι λυτρωτικός και την Ανάστασή Του. Ότι θα αναστηθούμε και εμείς, άξιοι συν Αυτώ, λέει ο Απόστολος Παύλος. Ο Θεός Πατήρ θα οδηγήσει κι εμάς μαζί με τον Χριστόν, κατά την ημέρα εκείνη, την μεγάλη ημέρα της Δευτέρας του Χριστού Παρουσίας και την ανάσταση των νεκρών.
Ακόμη θα δεχθούμε την Ανάληψή Του, την εκ δεξιών του Πατρός καθέδρα. Δηλαδή όπως είπαμε, αντιλαμβάνεσθε, για να μην πολυπραγμονώ, ολόκληρο το Ευαγγέλιο που περιγράφει την Θεανθρωπίνη φύση του Χριστού σαν σωτήρα μας. Και είναι πραγματικός Σωτήρ.
Ο Χριστιανός αυτόν τον θεμέλιον έχει. Και λέγει ο Θεοδώρητος: «Μή τοίνυν ἐξ ἀνθρώπων ἑαυτούς ὀνομάζετε. Χριστός γάρ ἔστιν ὁ θεμέλιος». «Μη βάζετε άλλα θεμέλια». Τον επιστημονικόν άνθρωπο, τον οικονομικόν άνθρωπο. Προσέξτε. Αυτά τα θεμέλια είναι κατ’ άνθρωπον. Ένας είναι ο θεμέλιος. Ο Χριστός.
Σήμερα, αγαπητοί μου, οι Χριστιανοί μας, με το Βάπτισμά των, έθεσαν τον Θεμέλιον ΧΡΙΣΤΟΣ. Αφού βαπτιστήκαμε, έχουμε ως θεμέλιο τον Χριστόν. Όσοι με ακούτε είστε ασφαλώς βαπτισμένοι και ετέθη ο θεμέλιος ΧΡΙΣΤΟΣ. Το θέμα δεν είναι εκεί. Το θέμα ξέρετε πού είναι; Εάν επί του θεμελίου αυτού εγώ τώρα τι οικοδομώ, τι κτίζω. Έχω τον θεμέλιον. Αλλά τι κτίζω; Όπως έχομε κάτι κυκλώπεια τείχη -όπου είναι, στην Πελοπόννησο, στην Κρήτη, όπου είναι, κυκλώπεια τείχη- και να πάω τώρα εκεί, δηλαδή θεμέλια πάρα πολύ γερά, φοβερά, ο θαυμασμός μας πώς τα σήκωναν αυτά τα θεμέλια, αυτές τις πέτρες, και πάω τώρα εγώ πάνω σ’ αυτά α θεμέλια να κτίσω το σπιτάκι μου. Πωπω, φτώχεια…! Να κτίσω το σπιτάκι μου. Ένα δύο δωματιάκια, για να πηγαίνω να παραθερίζω εκεί. Σε τέτοιον θεμέλιον πας να κτίσεις την καλύβα σου; Το σπιτάκι σου; Το παραθεριστικό σου; Είσαι με τα καλά σου, άνθρωπε; Το ερώτημα λοιπόν είναι: Επ’ αυτού του θεμελίου που λέγεται ΧΡΙΣΤΟΣ, τι κτίζει ο καθένας; Αυτό είναι το ζητούμενον.
Το θέμα δεν ανήκει μόνον εις τον ποιμένα· θα το δούμε λιγάκι πιο κάτω. Τι θα με βοηθήσει ο ποιμήν να κτίσω εγώ. Αλλά το θέμα είναι και πώς εγώ ο ίδιος προσέχω, βλέπω να κτίσω. Ο Παύλος τι κάνει εδώ; Υλοποιεί την εικόνα του κτισίματος και απαριθμεί: «Εἰ δέ τις ἐποικοδομεῖ -είδατε το ἐποικοδομεῖ. Δηλαδή κτίζω επάνω σε κάτι που υπάρχει. Αυτό θα πει: ἐπι-οἰκοδομῶ, ἐποικοδομῶ»- ἐπὶ τὸν θεμέλιον τοῦτον (:τον καθορισμένον θεμέλιον) χρυσόν, ἄργυρον, λίθους τιμίους -οι λίθοι οι τίμιοι δεν είναι διαμάντια και τέτοια, αυτά τα μικρά πετράδια, αλλά είναι οι πολύτιμες πέτρες, όπως είναι τα μάρμαρα επί παραδείγματι-· λίθους –λοιπόν- τιμίους, ξύλα, χόρτον, καλάμην». Βάζει έξι υλικά. Αυτά τα υλικά, αγαπητοί μου, τα χωρίζει σε δύο κατηγορίες. Και τι λέγει; Ότι ο καθένας τι κτίζει; Σημαίνει ότι αναλόγως διαμορφώνει την προσωπικότητά του. Λέμε: «Αυτός σπουδαίος άνθρωπος, σπουδαίος Χριστιανός». Έκτισε επάνω στον θεμέλιον ΧΡΙΣΤΟΣ, με χρυσόν, με άργυρον κ.τ.λ. Ο άλλος… τιποτένιος, με ξύλα, λέει, με χορτάρι, έκτισε την καλύβα του. Τι μπορείς να κάνεις με ξύλα και χορτάρι και καλάμι, καλαμιά; Τι μπορείς να κάνεις;
Αλλά το σπουδαίον είναι, όταν θα έρθει εκείνη η ημέρα… ποια ημέρα; Της Κρίσεως. Η ημέρα η μεγάλη. Η οποία ημέρα είναι πυρ. Τι θα αντέξει εις το πυρ εκείνο; Δηλαδή, τι αντέχει εις την αιωνιότητα από τα κτισίματα τα οποία έχω κάνει επάνω εις την προσωπικότητά μου; Ό,τι γίνεται και βιώνεται εν Χριστώ Ιησού, αυτό θα μείνει εις την αιωνιότητα. Και μάλιστα, λέει ο Παύλος, είναι η πίστις κ.λπ. λέει ο Παύλος «Πᾶν δὲ ὃ οὐκ ἐκ πίστεως, ἁμαρτία ἐστίν». «Οτιδήποτε έκανες, χωρίς να το δέσεις με την πίστιν, όχι μόνον θα χαθεί την ημέρα εκείνη, αλλά και είναι επιπλέον και αμαρτία». Το καταλάβατε αυτό; Δηλαδή κάνω μία ελεημοσύνη. Καθαρά καθαρά. Δεν είναι αρετή η ελεημοσύνη; Σίγουρα ναι. Εάν δεν την κάνω στο όνομα του Ιησού Χριστού αλλά στο όνομα το δικό μου, δηλαδή τι; Να ικανοποιήσω το συναίσθημά μου, να δώσω μία καλή εντύπωση εις τους γύρω μου που με βλέπουν να κάνω μία ελεημοσύνη, να γραφεί τ’ όνομά μου εις εκείνους τους πίνακες, τις πλάκες των δωρητών και των ευεργετών, δηλαδή το ελατήριο τι είναι; Η κενοδοξία είναι. Η προβολή είναι. Δεν το έκανα λοιπόν για τον Χριστό. Αυτό πηγαίνει χαμένο. Και όχι μόνο πηγαίνει χαμένο, αλλά επιπλέον μας λέγει ο Παύλος ότι είναι και αμαρτία αυτό το πράγμα. Ας το προσέξομε λοιπόν.
Ένα ποτήρι νερού… τι ευτελέστερον θα μπορούσε να γίνει, ένα ποτήρι νερού να δώσω κάπου. Και μάλιστα λέγει ένας Ευαγγελιστής, να είναι και δροσερόν, κρύο, «νεαρόν ὕδωρ», κρύο. Δηλαδή φρεσκοαντλημένο από το πηγάδι. Να μην βαρεθώ και πάω στην βρύση της κουζίνας μου εκεί στον νεροχύτη, γιατί κάποιος μου ζήτησε νερό και το γεμίσω ένα ποτήρι και του το δώσω. Θα πάω να βγάλω από το πηγάδι. Και λέγει ότι «αν αυτό το κάνετε εις το όνομα του Χριστού, σας βεβαιώνω», λέει ο Κύριος, «ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν, η κίνησίς σας αυτή δεν θα πάει χαμένη». Αντίθετα, μπορεί να μετέλθομε έργα πολιτιστικά, λαμπρά και περίτεχνα, αλλά να μην δεθούν με το όνομα του Ιησού Χριστού, δεν αντέχουν στην αιωνιότητα. Δεν αντέχουν. Ποιος αρνείται ότι ο Ερμής του Πραξιτέλους είναι ένα θαυμάσιο άγαλμα; Ποιος αρνείται ότι η Αφροδίτη της Μήλου, έχει τέτοια συμμετρία… να είχα καιρό να σας περιγράψω την συμμετρία αυτού του αγάλματος. Καταπληκτικό! Που σήμερα μας το άρπαξαν οι Γάλλοι -οι έξυπνοι Ευρωπαίοι, πάντα έξυπνοι, πάντοτε έξυπνοι, ναι- και το έχουνε στο Λούβρο. Λοιπόν ας είναι. Το θέμα είναι τούτο. Όσα έργα πολιτιστικά καν κατασκευάσω, φτιάξω, θαυμάσω, αποκτήσω, ουδέν όφελος. Ουδέν όφελος. Εκείνο που θα κάνω, μόνον εάν δεθεί με τον Χριστόν, οτιδήποτε πολιτιστικό, δεθεί με τον Χριστόν, γίνει στο όνομα του Χριστού, αυτό θα αντέξει την ημέρα εκείνη ως πράξις. Όχι βεβαίως ως κτίριο. Κάνω ένα ορφανοτροφείο. Εάν το έκανα για να μαζευτούν τα ορφανά παιδάκια κ.τ.λ. κ.τ.λ. δεν υπάρχει αντίρρησις ότι θα καταστραφεί. Και μάλιστα, πόσα κτίστηκαν και πόσα καταστρέφονται μέχρι που να τελειώσει η ιστορία. Εάν το έκανα για το όνομα του Χριστού, θα μείνει η πράξις μου. Όχι το κτίριο. Εάν δεν το έκανα στο όνομα του Χριστού, αλλά για την δική μου την φήμη, θα πάει χαμένο.
Ο Παύλος, λοιπόν, ανέφερε, όπως είδαμε, δύο κατηγορίες υλικών πολυτίμων και ευτελών. Τα πολύτιμα υλικά, είπαμε είναι ο χρυσός, ο άργυρος, είναι οι τίμιοι λίθοι. Τι είναι τα άλλα; Με τα οποία κτίζονται μέγαρα, παλάτια κτίζονται. Τα άλλα υλικά, ξύλα, χορτάρι, καλάμι· που κτίζονται συνήθως ευτελείς καλύβες. Το κάθε υλικό, το δοκιμάζει το πυρ, όπως σας είπα. Έτσι και τα έργα μας, που εποικοδομήθηκαν στον θεμέλιον ΧΡΙΣΤΟΣ, το πυρ της ημέρας εκείνης θα το δοκιμάσει.
Γράφει ο Παύλος: «Ἑκάστου τὸ ἔργον φανερὸν γενήσεται (:το έργο του καθενός θα γίνει φανερό) · ἡ γὰρ ἡμέρα δηλώσει – Ποια ημέρα; Εκείνη. Η μεγάλη. Του Χριστού-· ὅτι ἐν πυρὶ ἀποκαλύπτεται (:θα περάσουν από το πυρ της δοκιμασίας)· καὶ ἑκάστου τὸ ἔργον ὁποῖόν ἐστι τὸ πῦρ δοκιμάσει. Εἴ τινος τὸ ἔργον μενεῖ (:όποιου το έργον θα μείνει) ὃ ἐπῳκοδόμησε, μισθὸν λήψεται(:θα πάρει μισθόν)». Προσέξτε κάτι, αν θέλετε. Λέει «μισθόν λήψεται». Είναι κάτι παραπέρα από το θέμα της σωτηρίας ο μισθός. Αν ο Παύλος σώθηκε, σωθώ κι εγώ, μπορώ να συγκρίνω το δικό μου το έργο με το έργο του Παύλου; Και εκείνος σώθηκε, και εγώ ας πούμε ότι μπορώ να σωθώ. Ο μισθός είναι στο πόσο κοπίασα. Τι έκανα. «Μισθόν λήψεται». Και είναι γνωστό, από κάποιες παραβολές που μας είπε ο Χριστός, υπάρχει διαφοροποίησις στον μισθόν. Μπορώ εγώ να έχω την πρώτην θέσιν στην Βασιλεία του Θεού εγώ ο τιποτένιος, μπροστά σε έναν Παύλο; Είναι δυνατόν ποτέ; Ο Παύλος είπε: «Ἀστήρ ἀστέρος διαφέρει ἐν δόξῃ»· κ.λπ. κ.λπ.
Ακόμη: «Εἴ τινος τὸ ἔργον κατακαήσεται(:όποιου το έργο καεί), ζημιωθήσεται (:θα ζημιωθεί), αὐτὸς δὲ σωθήσεται, οὕτως δὲ ὡς διὰ πυρός». Εδώ υπάρχουν διάφορες ερμηνείες στο τελευταίον ημιστιχίον. Ίσως η καλυτέρα ερμηνεία είναι η εξής: «Αυτός θα σωθεί, δηλαδή θα βρεθεί γυμνός»… πώς κάποια στιγμή είμαι στο σπίτι μου και κοιμάμαι. Βέβαια, είμαι με το νυχτικό μου ας το πούμε. Κάποια στιγμή λοιπόν, φωτιά, φωτιά στο σπίτι! Δεν μου λέτε, εκείνη την ώρα, τι, θα πάω να πάρω τα ρούχα μου από την ντουλάπα; Ή θα πεταχτώ έξω; Το σπίτι κάηκε. Με όλα τα υπάρχοντα. Εγώ πώς έμεινα; Γυμνός. Δηλαδή χωρίς να έχω τίποτα. Έτσι θα βρεθούν οι άνθρωποι, όταν δεν χτίσουν σωστά, με σωστά υλικά. Θα μείνουν γυμνοί, τελείως γυμνοί.
Και όπως λέει ο Ζιγαβηνός- προσέξτε αυτό: «Δια τῶν ξύλων καί τοῦ χόρτου καί τῆς καλάμης, τά διάφορα εἴδη τῆς ἀτίμου κακίας ὅτι εἶναι ἐστίν». Δηλαδή τι είναι αυτά τα δεύτερα υλικά, ξύλα, καλάμι κ.τ.λ; Είναι, λέει, τα άτιμα έργα. Όχι τα.. ξέρω γω, μικρά. Ας πούμε, έδωσα ένα λεπτό, ένα δίλεπτο της χήρας ελεημοσύνη. Δεν είναι αυτό. Ο Χριστός είπε ωραιότατα, ότι η γυναίκα αυτή έβαλε όλη της την περιουσία. Το δίλεπτον της χήρας. Επαινείται. Είναι, λοιπόν, τα άτιμα έργα, τα ευτελή, τα τιποτένια. Και προσθέτει ο Μέγας Αθανάσιος: «Τάς πονηράς πράξεις». Τι είναι αυτό; Επάνω εις τον θεμέλιον ΧΡΙΣΤΟΣ, θέτω τις πονηρές μου πράξεις, τις πορνείες μου, τις μοιχείες μου, τις κλοπές μου. Ναι. Ο άγιος Γρηγόριος ο Νύσσης λέει: «Ἡ τῆς κακίας φύσις ἥτις εἰς οὐδέν ἄλλο ἤ εἰς πυρός δαπάνην παρασκευάζεται». Είναι η φύσις της κακίας, τα κακά έργα. Αυτά, λέει, παρασκευάζουν…τι παρασκευάζουν; Την δαπάνη στην φωτιά. Και ο Ωριγένης λέγει: «Τήν κακίαν καί τά ἐπ’ αὐτῆς πραττόμενα καί τροπικῶς λεγόμενα, ξύλα εἶναι ( :ότι είναι ξύλα, χόρτος και καλάμι)». Είναι τα κακά έργα. Αλήθεια, πώς κτίζομε την οικοδομή της υπάρξεώς μας, αγαπητοί μου; Πώς κτίζομε;
Είναι όμως και το θέμα των ποιμένων. Όταν προσφέρουν κηρύγματα, τα οποία είναι εκκοσμικευμένα για να προσελκύουν, αλλά αυτά τα κηρύγματα τα εκκοσμικευμένα, δεν σώζουν.
Αγαπητοί, αντιληφθήκαμε την σοβαρότητα των λεγομένων υπό του Παύλου; Αναφέρεται εις τους διακόνους του λόγου του Θεού, αλλά και στον κάθε πιστό που εποικοδομεί στην ύπαρξή του την αγιότητα ή την κακία. Μην σας θαμπώνει ένα κήρυγμα τάχα σύγχρονον και ελκυστικό. Δεν σώζει. Γιατί πολλές φορές είναι εκκοσμικευμένο. Τέτοια κηρύγματα δεν αντέχουν στην αιωνιότητα και δεν οδηγούν δηλαδή στη σωτηρία το ποίμνιο. Και το σωστό κήρυγμα, τάχα αναχρονισμένο, το βάζομε στην άκρη. «Α», λέει, «αυτά είναι παλιές αντιλήψεις». Όχι, αγαπητοί μου.
Εύχομαι σε όλους μας να αποκτήσομε γνήσια κριτήρια οικοδομής της σωτηρίας μας. Τι θα μείνει ή τι θα καεί. Γιατί αλλιώτικα θα ζήσομε την ημέρα εκείνη την μεγάλη, μεγάλες εκπλήξεις… Είθε ο Κύριος να μας ελεήσει.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ
και με απροσμέτρητη ευγνωμοσύνη στον πνευματικό μας καθοδηγητή
μακαριστό γέροντα Αθανάσιο Μυτιληναίο,
ψηφιοποίηση της απομαγνητοφωνημένης ομιλίας και επιμέλεια:
Ελένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:
Απομαγνητοφώνηση ομιλίας δια χειρός του αξιοτίμου κ. Αθανασίου Κ.
http://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/omiliai_kyriakvn/omiliai_kyriakvn_811.mp3