Η ΟΛΙΓΑΡΧΙΑ

ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΗΣ π. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ ΚΑΝΤΙΩΤΗΣ
Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΔΩΡΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ

Ένα, αγαπητοί, ένα απ’ τα πιο πολύτιμα αγαθά που ‘δωσε ο Θεός στον άνθρωπο είναι η ελευθερία. Ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να εκλέξει ό,τι θέλει. Μπορεί βέβαια αυτό που θέλει να μην είναι για το συμφέρον του, αλλ’ η χριστιανική ηθική δεν επιτρέπει να τον πιέσουν οι άλλοι για να κάνει αναγκαστικά το καλό. Οι άλλοι οφείλουν να τον συμβουλέψουν, να παρουσιάσουν τα θλιβερά αποτελέσματα που θα έχει μια κακή εκλογή του, αλλά τελικά, αν αυτός διαφωνεί, δεν πρέπει να τον πιέσουν. Το καλό που γίνεται με τη βία χάνει την αξία του κι’ ο άνθρωπος που πιέζεται αντιδρά και γίνεται χειρότερος. Ο ίδιος ο Θεός, που δημιούργησε τον άνθρωπο και του ‘δωσε το μεγάλο αυτό προνόμιο της ελευθερίας, σέβεται, αν επιτρέπεται η έκφρασης, την ελευθερία του ανθρώπου. Μπροστά σου ω άνθρωπε, λέει ο Θεός, έβαλα το νερό και τη φωτιά διάλεξε και πάρε. Αν βάλεις το χέρι σου στο νερό, θα δροσιστείς· αν το βάλεις στη φωτιά, θα καείς. Σου έδωσα μυαλό, για να κρίνεις ποιο σε ωφελεί και ποιο σε βλάπτει.

Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ EXEI ΟΡΙΑ

Αλλά θα πει κανείς, αν αφήσουμε τους κακούργους να κάνουν ό,τι θέλουν, τότε αυτοί θα σφάξουν και θα ρημάξουν τον κόσμο. Γι’ αυτούς που νομίζουν πως μονάχα αυτοί έχουν την ελευθερία να κάνουν ό,τι θέλουν και δεν σέβονται την ελευθερία των άλλων, γι’ αυτούς τους κακοποιούς υπάρχει εξουσία, που λέγεται κράτος.

Υπάρχουν σ’ όλα τα κράτη αστυνομίες, δικαστήρια, φυλακές. Αν το κράτος κάνει καλή χρήση της εξουσίας του, τότε το κακό περιορίζεται κι’ οι άνθρωποι με την τιμωρία διδάσκονται πως η ελευθερία έχει τα όριά της, που αν τα ξεπεράσει ο άνθρωπος, δεν μπορεί παρά να προκαλέσει την αντίδραση της οργανωμένης κοινωνίας και να υποστεί τις τιμωρίες των κακών του πράξεων.

ΠΟΙΟΙ ΕΦΑΡΜΟΖΟΥΝ ΤΑ ΩΡΑΙΑ ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Όπως βλέπετε, το θέμα της ελευθερίας είνε πολύ λεπτό. Πολλοί φωνάζουν «Ζήτω η ελευθερία», «Ζήτω η δημοκρατία». Αλλά πόσοι στη ζωή τους σαν άτομα και οικογενειάρχες εφαρμόζουν τα ωραία διδάγματα περί δημοκρατίας και ελευθερίας. Πόσοι σέβονται την ελευθερία των άλλων; Δυστυχώς λίγοι είναι εκείνοι που όχι μονάχα με λόγια αλλά και με έργα αγαπάνε την δημοκρατία και την ελευθερία. Ονομάζονται δημοκράτες, αλλά στα πράγματα είναι δικτάτορες. Θέλουν να ‘ναι αυτοί ελεύθεροι και να κάνουν ό,τι θέλουν, αλλά στους άλλους δεν επιτρέπουν ελευθερία. Στην αρχαία εποχή υπήρχε ένας άνθρωπος, που απ’ το πρωί ως το βράδυ φώναζε για τη δημοκρατία. Αλλ’ ένας που τον ήξερε πως ζούσε, έκανε τα αποκαλυπτήριά του. -Ακούτε, είπε στους συμπολίτες του, ακούτε αυτόν που φωνάζει στους δρόμους και στις πλατείες Δημοκρατία; Ψέματα λέει. Εξω κάνει το δημοκράτη, στο σπίτι του μέσα είναι δικτάτορας.

Αυτό που συνέβη στην αρχαία εποχή συμβαίνει δυστυχώς και σήμερα με τους πολλούς που φωνάζουν Δημοκρατία, αλλά δημοκρατία στις σχέσεις τους με τους άλλους ανθρώπους δεν εφαρμόζουν. Ας αναφέρουμε δύο-τρία παραδείγματα.
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

Να ένας οικογενειάρχης. Έχει γυναίκα και παιδιά. Στην οικογένεια μέσα παρουσιάζονται διάφορα ζητήματα. Αυτός βέβαια σαν αρχηγός της οικογενείας έχει ευθύνη και γι’ αυτό η γνώμη του πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπ’ όψιν. Αλλ’ αν θέλει να διοικεί το σπίτι του όχι με αυταρχικό τρόπο αλλά με αγάπη και στοργή, με σεβασμό της ελευθερίας όλων, πρέπει να ρωτάει και ν’ ακούει και τις γνώμες όλων των μελών της οικογενείας και με τρόπο να προσπαθεί να μην επιβάλλει την γνώμη σαν γνώμη μονάχα προσωπική του, αλλά σαν γνώμη των περισσοτέρων. Η γυναίκα, που σηκώνει κι’ αυτή τα βάρη της οικογενείας, έχει κι’ αυτή γνώμη, και τα παιδιά έχουν κι’ αυτά γνώμη. Κι’ αυτό ακόμη το νήπιο με την αθώα του καρδιά ίσως να πεί κάτι, που όσο αστείο κι’ αν φαίνεται, μπορεί νάναι χρήσιμο. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί νάναι αυτό μια εκδήλωσις της σοφίας του Θεού, που όχι μονάχα με σοφούς, αλλά και με νήπια λαλεί στον κόσμο. Ας ακούει λοιπόν ο οικογενειάρχης με υπομονή τις κρίσεις και τις γνώμες όλων των μελών της οικογενείας.

Αλλά τούτο σε πολύ λίγα σπίτια γίνεται. Γίνεται στα σπίτια που έχουν καλλιέργεια χριστιανική. Στα περισσότερα σπίτια ο οικογενειάρχης είναι δικτάτορας. Δεν ρωτάει κανέναν. Ότι αυτός μόνος του κρίνει σωστό, αυτό και επιβάλλει αναγκαστικά σ’ όλη την οικογένειαα. Σ’ αυτή τη δικτατορική διοίκηση είναι επόμενο να αντιδρά και η γυναίκα και τα παιδιά. Και μεν τώρα να μην εκδηλώνουν την αντίδρασή τους Ερχονται όμως στιγμές που η εσωτερική αντίδρασης γίνεται και εξωτερική και λόγια σκληρά ανταλλάσσονται και φιλονεικίες γίνονται. Και ενώ έτσι συμπεριφέρεται μέσα στο σπίτι του ο οικογενειάρχης, όταν βγεί έξω και παει στο καφενείο και συναντήση εκεί τους συγχωριανούς του, θ’ αρχίσει να μιλάει εναντίον όλων των τυραννικών καθεστώτων. Τυραννος αυτός μέσα στο σπίτι του, δημοκράτης έξω. Δηλαδή ο ίδιος άνθρωπος παρουσιάζεται με δύο προσωπεία, με δυό μάσκες.
Η ΜΕΙΟΨΗΦΙΑ ΖΗΤΑ ΝΑ ΕΠΙΒΛΗΘΕΙ ΣΤΗΝ ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΑ

Θέλετε να δείτε και έναν άλλο, που ενώ είναι τυραννικός, κάνει το φιλελεύθερο και το δημοκράτη; Αν αγαπάτε πηγαίνετε σε μια συνέλευσι των μελών ενός σωματείου. Είναι 100 μέλη. Το κάθε ένα απ’ αυτά έχει τη γνώμη του, που πρέπει να είναι σεβαστή. Αλλά μερικοί, που καυχώνται μάλιστα για τα δημοκρατικά τους ιδεώδη φωνάζουν και διαμαρτύρονται διαρκώς, και ενώ είναι μειοψηφία, ζητούν να επιβάλουν τη γνώμη τους σ’ όλη τη συνέλευσι. Να την επιβάλουν με βίαιο τρόπο. Λίγοι αυτοί, έχουν την απαίτηση να διοικούν τούς πολλούς. Αυτή είναι μια εικόνα ολιγαρχίας.

Η ΠΑΠΙΚΗ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ

Αλλ’ ας αφήσουμε τα σπίτια, τα σωματεία, τις αδελφότητες και τα κράτη, κι ας έρθουμε στην Εκκλησία. Η Εκκλησία είναι το θείο καθίδρυμα που ίδρυσε ο Χριστός. Στηρίζεται πάνω στην ελευθερία. Ο Χριστός δεν πίεσε κανέναν άνθρωπο για να γίνει οπαδός του. Ο Χριστός είναι εκείνος που είπε «Όποιος θέλει, ας με ακολουθήσει». Η Εκκλησία είναι και πρέπει να είναι το πιο φιλελεύθερο πολίτευμα που υπάρχει. Αλλά δυστυχώς τα λόγια του Χριστού τα ξέχασε ένα μέρος της Χριστιανοσύνης που κατοικεί στη Δύση, τα ξέχασε ο Πάπας. Αυτός λέει «Εγώ είμαι η Εκκλησία, εγώ είμαι ο απόστολος Πέτρος, εγώ είμαι το παν. Χωρίς τη δική μου θέλησι δεν γίνεται τίποτε…». Και το φρόνημα αυτό, που τόσο αντιστρατεύεται στο γνήσιο χριστιανικό πνεύμα, είναι η σπουδαιότερη αιτία που η Εκκλησία της Δύσεως είναι χωρισμένη απ’ τη δική μας, την Ορθόδοξη. Στη δική μας Εκκλησία δεν υπάρχει Πάπας. Τα ζητήματα δεν τα λύει ένας μονάχα. Λύνονται συνοδικά, με Τοπικάς και Οικουμενικάς Συνόδους.

Αλλά, για να λέμε την αλήθεια, και στη δική μας Εκκλησία υπήρξαν και υπάρχουν ακόμα κληρικοί, Μητροπολίται και Αρχιεπίσκοποι, που θέλουν να διοικούν την Εκκλησία ολιγαρχικά, χωρίς να λαμβάνουν υπ’ όψιν τη γνώμη των άλλων. Λένε κι’ αυτοί με τα έργα τους αυτό που λέει ο Πάπας· «Εγώ είμαι η Εκκλησία». Απ’ τους άμβωνες και τους θρόνους κηρύττουν ελευθερία αλλά μέσα στη διοίκηση εφαρμόζουν παπικό σύστημα και σε μερικές περιπτώσεις αποδεικνύονταο χειρότεροι κι’ απ’ τον Πάπα.

ΑΝ ΑΓΑΠΟΥΜΕ ΤΗΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΘΑ ΕΦΑΡΜΟΖΟΥΜΕ ΤΑ ΩΡΑΙΑ ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΤΗΣ

Όλοι μας, αγαπητοί, θέλουμε ελευθερία και δημοκρατία και κατηγορούμε τη δικτατορία σαν σύστημα τυρανικό. Αλλ’ όπως απέδειξε η μικρή έρευνα που κάναμε, όλοι μας μικροί και μεγάλοι, έχουμε τάσεις ολιγαρχίας. Θέλουμε να διατάζουμε και να εξουσιάζουμε τους άλλους και δεν σεβόμαστε την ελευθερία τους. Αν είμαστε λοιπόν οπαδοί της ελευθερίας και της δημοκρατίας, ας είμαστε τίμιοι με τον εαυτό μας. Ας εφαρμόζουμε τα ωραία διδάγματα περί ελευθερίας στις σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους. Διαφορετικά θάμαστε οι χειρότεροι υποκριταί.

+ Επίσκοπος Αυγουστίνος Καντιώτης