Απο βιβλίο του Σταύρου Π.  Καπλάνογλου «ΣΠΑΡΤΗ ΤΗΣ ΠΙΣΙΔΙΑΣ»
Νοτιοδυτική Μικρά Ασία, σελ. 249-253

5. Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΜΥΡΝΗΣ
ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΠΑΡΤΑΛΗ ΚΛΙΜΑΝΟΓΛΟΥ

Την 28η Αυγούστου 1922, συνελήφθη ο Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος μαζί με 2 δημογέροντες, τον Τσουρκτσόγλου και τον Κλημάνογλου από την Σπάρτη. Το επομένη πρωί κυκλοφόρησε η πληροφορία, ότι ο Μητροπολίτης και οι δυο δημογέροντες που τον συνόδευαν, εκτελέσθηκαν.
Οι κατηγορίες, που αποδόθηκαν στον άγιο Χρυσόστομο, αναφέρονταν στην πολιτεία του κατά την διάρκεια της κατοχής της Σμύρνης από τους Έλληνας και στην συμμετοχή του στην Μικρασιατική Άμυνα, πράξεις που συνιστούσαν προδοσία έναντι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
«Τὴν ἑσπέρα τῆς 27ης Αὐγούστου (π.ἡ.) Τοῦρκος ἀρχιαστυνόμος, μὲ ἕξι ἔνοπλους στρατιώτες, διατάσσει τὸ Χρυσόστομο νὰ παρουσιαστεί, μὲ τοὺς Δημογέροντες, στο στρατιωτικό διοικητή Νουρεντὶν πασά. Ἀπὸ τοὺς Δημογέροντες, δυο μόνον ἀνευρέθηκαν ὁ Νικόλαος Τσουρουκτσόγλου και ὁ Γεώργιος Κλημάνογλου».
Η δολοφονία του την άλλη μέρα όπως και των 2 δημογερόντων που τον συνόδευαν ήταν φρικτή. Ο Γεώργιος Κλημάνογλου απαγχονίστηκε από τον μαινόμενο όχλο. Ο Νικόλαος Τσουρούκτσογλου μαρτύρησε δεμένος από τα πόδια σε ένα αυτοκίνητο, καθώς τον περιέφεραν στο κέντρο της Σμύρνης, ενώ το κεφάλι του συρόταν στα λιθόστρωτα καλντερίμια.
Μαζί με τον εθνομάρτυρα Χρυσόστομο Σμύρνης μαρτύρησαν και δύο από τα πλέον εξέχοντα πρόσωπα της Σμύρνης: ο Γεώργιος Κλημάνογλου, δημογέροντας της πόλης και ο Νικόλαος Τσουρουκτσόγλου, νομικός, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου και εκδότης της ελληνικής εφημερίδας «Ημερησία» και της γαλλόφωνης εφημερίδας «La Reforme».
Ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος Καλαφάτης υπήρξε ο τελευταίος Επίσκοπος Σμύρνης, της μιας από τις επτά Εκκλησίες της Αποκαλύψεως. Ο μαρτυρικός του θάνατος από τον τουρκικό όχλο είναι άρρηκτα δεμένος με τις τελευταίες στιγμές της ελληνικής Σμύρνης και του Μικρασιατικού Ελληνισμού. Αν και του προσφέρθηκαν πολλές ευκαιρίες να εγκαταλείψει τη Σμύρνη εκείνος προτίμησε να μείνει και να συμμεριστεί την τύχη του ποιμνίου του.
ΓΙΩΡΓΑΚΗΣ ΚΛΗ(Ι)ΜΑΝΟΓΛΟΥ
Ο Γιωργάκης Κλημάνογλου ήταν γέννημα θρέμμα Σπάρταλης, που έπειτα πήγε στη Σμύρνη και εκεί σταδιοδρόμησε επιτυχημένα ώστε να γίνει δημογέροντας της πόλης της Σμύρνης. Δημογέροντες ονομάζονταν οι κοινωτικοί και δημοτικοί άρχοντες, ως πρώτη βαθμίδα της αυτοδιοίκησης.

Οι δημογέροντες ήταν εκλεγμένοι σε κάθε πόλη ή χωριό, αλλού με ετήσια θητεία, αλλού με διαφορετική διάρκεια, χωρίς όμως να υπάρχει συγκεκριμένος κανόνας. Ο θεσμός της δημογεροντίας αφορούσε καθαρά τα διοικητικά θέματα και δεν είχε καμιά σχέση με το σύστημα των αρματολικίων που αφορούσε τη διατήρηση ένοπλων σωμάτων για την τήρηση της τάξης. Στην θέση εκλεγόταν πρόσωπα υψηλής και αναγνωρισιμότητας και κύρους.
Ο Βασίλης Πετράκης (Δικηγόρος γεννημένος το 1884 στην Σπάρτη ) το 1956 έγραψε για τον Γ. Κλήμανογλου:
«Φαινόταν ο πατριωτισμός του, από την μεγάλη αγωνία που είχε να δει την γενέτειρα του Σπάρτη ελεύθερη την εποχή που ο Ελληνικός στρατός βάδιζε προς το Αϊδίνιο».
Ο Γ. Κλημάνογλου θέλοντας να προλάβει την προέλαση των Ιταλών, βορείως, της Αττάλειας έφυγε από Σμύρνη και πήγε στην Σπάρτη, συνάντησε τον νομάρχη και προκάλεσε αίτημα του νομάρχη, προς τον Αρχιστράτηγο των Ελληνικών Δυνάμεων να προελάσουν προς την Σπάρτη. Όμως επιστρέφοντας από την Σπάρτη συνελήφθη και οδηγήθηκε σιδηροδέσμιος στην φυλακή στο Ικόνιο. Τότε, κινητοποιήθηκαν τα μελή της διασυμμαχικής επιτροπής (Γάλλοι και Άγγλοι )και κατάφεραν να τον απελευθερώσουν.
Και όμως από μια μερίδα του τύπου ο Γιωργάκης Κλιμανογλου ονομαζόταν «Τουρκόφιλος». Τα γεγονότα βέβαια απέδειξαν το αντίθετο. Το 1922 ο Σπάρταλης Κλημάνογλου μαρτύρησε μαζί με το Χρυσόστομο Σμύρνης και σήμερα ο Χρυσόστομος Σμύρνης έχει ανακηρυχθεί άγιος, ο δε Κλημάνογλου μαζί με τον συνμαρτυρήσαντα Ν.Τσουροκσογλου Εθνομάρτυρες.
Να πως περιγράφεται η σύλληψη και η εκτέλεση των δυο μαζί με τον Νικόλαο Τσορόκσογλου:
«Μαζί με τον γιο Χρυσόστομο Σμύρνης, μαρτύρησαν και δύο από τα πλέον εξέχοντα πρόσωπα της Σμύρνης: ο Γεώργιος Κλημάνογλου δημογέροντας της πόλης και ο Νικόλαος Τσουρουκτσόγλου νομικός, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου και εκδότης της ελληνικής εφημερίδας «Ημερησία» και της γαλλόφωνης εφημερίδας «La Reforme».
Τὴν ἑσπέρα τῆς 27ης Αὐγούστου (π.ἡ.) Τοῦρκος ἀρχιαστυνόμος, μὲ ἕξι ενόπλους στρατιώτες, διατάσσει τὸ Χρυσόστομο νὰ παρουσιαστεί, μὲ τοὺς Δημογέροντες, στο στρατιωτικό διοικητή Νουρεντὶν πασά. Ἀπὸ τοὺς Δημογέροντες, δύο μόνον ἀνευρέθηκαν ὁ Νικόλαος Τσουρουκτσόγλου καί ο Γεώργιος Κλημάνογλου.
Ο Μητροπολίτης προσάγεται προ τοῦ Νουρεντίν. Ὁ αἱμοβόρος στρατηγός ἀφοῦ τον κατηγόρησε για την φιλελληνική του στάση και τις ενέργειές του εναντίον του Τουρκικού έθνους, τὸν εξύβρισε και τὸν ἀπέπεμψε, λέγοντας:
Δὲν θὰ σὲ κρίνω ἐγώ. Θὰ σὲ κρίνει ὁ λαός μου.
Οδήγησαν τον Χρυσόστομο στην πλατεία Διοικητηρίου, μαζί με τον Γεώργιο Κλημάνογλου και τον Νικόλαο Τσουρουκτσόγλου, για να τους παραδώσουν όπως έγραφε ο τύπος της εποχής ‘’στα ἄγρια Τουρκικά στίφη, πού εἰδοποιημένα, εἶχαν κατακλύσει τὴν πλατεῖα..’’ Ο Νουρεντίν έδωσε την εντολή να εκτελεστούν οι δύο δημογέροντες. Και τότε, ὅπως πλατειὰ και φουρτουνιασμένη θάλασσα σκεπάζει καὶ καταποντίζει ἀνερμάτιστο καράβι, ἔτσι κι ὁ Χρυσόστομος καταποντίζεται ἀνάμεσα στὸ λυσσαλέο ἐχθρικὸ ὄχλο».
Τὴν ἴδια ὥρα μαρτυρούσαν κι οἱ δυὸ Δημογέροντες Τσουρουκτσόγλου καὶ Κλημάνογλου.
Ο Γεώργιος Κλημάνογλου απαγχονίστηκε από τον μαινόμενο όχλο. Ο Νικόλαος Τσουρούκτσογλου μαρτύρησε δεμένος από τα πόδια σε ένα αυτοκίνητο, καθώς τον περιέφεραν στο κέντρο της Σμύρνης, ενώ το κεφάλι του συρόταν στα λιθόστρωτα καλντερίμια».

6. ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΔΥΟ ΔΙΚΟ ΜΑΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ, ΠΟΥ ΤΥΧΑΙΩΣ,

ΒΡΕΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ ΣΜΥΡΝΗ, ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΠΥΡΠΟΛΗΣΗΣ

– Κυριάκος Στ. Καπλάνογλου
Στην Σμύρνη βρισκόταν ο αδερφός του πατέρα μου Κυριάκος, έχοντας αποδράσει από τα τάγματα εργασίας και όταν πήγε να καταταχθεί στον Ελληνικό στρατό, δεν τον δέχτηκαν. Όχι μόνο αυτόν δεν δέχθηκαν, αλλά και όποιον Έλληνα προσφερόταν να πολεμήσει εθελοντικά για την μητέρα πατρίδα του. Και έτσι παρέμεινε στην Σμύρνη, όπου εργαζόταν. Με την έναρξη της μεγάλης πυρκαγιάς και την είσοδο των Τούρκων, αντί να καταφύγει στην προκυμαία και αντιλαμβανόμενος τι θα μπορούσε να συμβεί, κατευθύνεται στον Τουρκικό συνοικισμό της Σμύρνης και ζητά προστασία από ένα παντελώς άγνωστο γι΄αυτόν Μουσουλμάνο.
Αυτός τον βάζει στο σπίτι του, τον κρατά για πάνω από 6 μήνες και όταν τα πράγματα ηρεμούν τον βοηθά να καταφύγει στην Ελλάδα. Έφυγε από την ζωή σε ηλικία 90 ετών στην Αθήνα.
Το 1973 ταξίδεψε στην Σμύρνη τον αναζήτησε, βρήκε το σπίτι για να τον ευχαριστήσει, αλλά δεν ζούσε πια στο σπίτι. Βρήκε τον εγγονό του, ο οποίος ήξερε την ιστορία και τον δέχτηκε με μεγάλη χαρά.

– Ιωάννης Ανδρέα Ουλκέρογλου
Ο Γιάννης Ουλκέρογλου αδερφός της γιαγιάς μου Ανδρονίκης. Την ημέρα της καταστροφής βρισκόταν στην Σμύρνη. Ήταν ανώτερο τραπεζικό στέλεχος της τράπεζας της Ανατολής και πιο μπροστά είχε υπηρετήσει ως διευθυντής στο υποκατάστημα της Ιερουσαλήμ.
Οι πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν κατά μετά την Μικρασιατική καταστροφή και την πυρπόληση της Σμύρνης, συντοπίτες τους που τον ήξεραν, και κατόρθωσαν να φτάσουν στην Ελλάδα, είπαν: Ήταν στο λιμάνι, όπου κατέφυγε και αυτός για να σώσει την ζωή του. Τον είδαν Τούρκοι που τον γνώριζαν, το συνέλαβαν λέγοντας: «Και συ Γιάννη, αφέντη μας εγκαταλείπεις», έκτοτε αγνοείτο η τύχη του.
Έρευνες που έγιναν αργότερα έδωσαν την πληροφορία ότι μετά την σύλληψη του διέφυγε και για 2-3 χρονιά κρυβόταν στους υπονόμους της Σμύρνης. Τελικά, έφτασε στην Ελλάδα, άλλαξε το επίθετο του, σε Λυκερίδης (επειδή και στην Ελλάδα φοβόταν μή τον ανακαλύψουν οι Τούρκοι). Παντρεύτηκε και έκανε παιδιά άλλα οι ταλαιπωρίες τον οδήγησαν στον θάνατο αρκετά νωρίς. Ο πατέρας μου τον αναζητούσε μέχρι το 1951, μεσώ του Ε.Ε. Σταυρού. Έχει μείνει στην μνήμη μου, όταν ήμουν στην Α´ τάξη δημοτικού, ο πατέρας μου με πήγε στον αδερφό του και θείο μου Κυριάκο, που είχε ραδιόφωνο και άκουσα τον εκφωνητή, να λέει: «Αναζητείται ο Γιάννης Ουλκέρογλου από την Σπάρτη Μ. Ασίας, τον αναζητεί ο ανιψιός του Παντελής Καπλάνογλου».

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ