«Τα δακρυσμενα Χριστουγεννα του 1922»

ΤΟΥ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ
Υποναύαρχος Λ.Σ (ε.α)

1922-2022, εκατό χρόνια από τη Μικρασιατική τραγωδία. Πολιτεία και Εκκλησία, δίκαια πραγματοποίησαν και πραγματοποιούν σειρά εκδηλώσεων. Εκδηλώσεις λατρευτικές, πολιτιστικές, εκπαιδευτικές και επιστημονικές που μεταξύ άλλων σκοπεύουν να αναδείξουν και την ελληνική και χριστιανική παρουσία αιώνων στην Μικρασία, στον Πόντο και στην Ανατολική Θράκη.
Τα φετινά Χριστούγεννα, αβίαστα φέρνουν στο νου μου τα Χριστούγεννα του 1922.

   *  *  *

Σεπτέμβριος του 1922. Μέσα σε λίγες βδομάδες την Ελλάδα την πλημμύρισε ένα ποτάμι αθλιότητας και πόνου. Τα πάντα κατακλύστηκαν από ανθρώπινα ράκη: Πλατείες, παράγκες, θέατρα, εκκλησιές….
Άνθρωποι ξεριζωμένοι από τα χώματα που τους ανάθρεψαν. Άνθρωποι που έχασαν παιδιά, γονείς, συζύγους, φίλους, το βιος τους ολάκερο. Πλημμύρισε η Ελλάδα, απ’ την προσφυγιά της Ιωνίας, της Θράκης και του Πόντου. Οι μέρες κυλούσαν μαρτυρικά.
Ένας ολάκερος λαός, προσπαθούσε να καταλάβει πώς έγινε και από τη μια στιγμή στην άλλη βρέθηκε ριγμένος από την εδώ μεριά του Αιγαίου πελάγους, χάνοντας τον επίγειο παράδεισό του, τη Μικρασία.
Ώσπου το ημερολόγιο έγραφε : Κυριακή 25 Δεκεμβρίου 1922 και ήταν τα πρώτα Χριστούγεννα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή.

Ήταν τα Χριστούγεννα που έμειναν στην ιστορία ως «Τα δακρυσμένα Χριστούγεννα του 1922 καθώς αυτός ήταν ο τίτλος του κύριου άρθρου της καθημερινής εφημερίδας των Αθηνών «ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ» (μετέπειτα ΒΗΜΑ) στο φύλλο της Κυριακής 25 Δεκεμβρίου 1922.
Με αυτό τον τίτλο υποδέχτηκε τα Χριστούγεννα του 1922 ο σπουδαίος δημοσιογράφος, ιστορικός και λογοτέχνης Κώστας Αθάνατος, ψευδώνυμο του Κωνσταντίνου Καραμούζη (Καλαμάτα 1896-Παρισι 1966), ο οποίος ζώντας τη Μικρασιατική Καταστροφή, γεμάτος πίκρα και οδύνη μας έδωσε ένα από τα μνημειώδη κείμενα της νεοελληνικής εορταστικής λογοτεχνίας.
Έγραψε : « Πρόσφυξ εφέτος ο Υιός του Ανθρώπου, δεν ευρίσκει απόψε Φάτνην να γεννηθή. Και των Αγγέλων η φωνή για την ερχομένην Ειρήνην, δεν ευρίσκει απήχησιν, ούτε εις την Γην ούτε εις τους Ουρανούς… ζαρώνει εις την μητρικήν αγκάλην,θηλάζει το γάλα της οδύνης,και με τα δάκρυα του πόνου του,ε νώπιον των αγίων εικόνων,που τον περιστοιχίζουν,υπόσχεται Εκδίκησιν …».
Η εθνική ήττα, οι συνθήκες διαβίωσης των εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων, η διάχυτη ανασφάλεια, η οικονομική δυσπραγία, η αδυναμία εξασφάλισης των απαραίτητων, η κατάσταση της αγοράς και περισσότερο το ψυχικό άλγος των Ελλήνων έσπρωχναν το χέρι του διανοητή να γράψει ότι «Η Θεομήτωρ δέσποινα φεύγει διωκομένη, διασχίζει αλλόφρων και έντρομος επί υποζυγίου τας εκτάσεις των ερήμων και εις την αγκάλη της σφίγγει με λαχτάρα το νεογνόν».
Το κείμενό του είναι γεμάτο πίκρα και οδύνη, αλλά και την προσμονή ότι η Μικρά Ασία δεν έχει χαθεί οριστικά για τον Ελληνισμό.
Για την Ελλάδα και τους Έλληνες, τα Χριστούγεννα του 1922 ήσαν θλιβερά. Απελπισμένοι πρόσφυγες, με δάκρυα στα μάτια, τριγύριζαν στους δρόμους, σέρνοντας τα πόδια τους άλλοτε έξω από τα υπουργεία και τις κρατικές υπηρεσίες, κι άλλοτε έξω από τα πλουσιόσπιτα. Ένας ολάκερος λαός στο αποκορύφωμα της μετοικεσίας του, προσπαθούσε να καταλάβει πώς έγινε και από τη μια στιγμή στην άλλη βρέθηκε ριγμένος από την εδώ μεριά του Αιγαίου πελάγους, χάνοντας τον επίγειο παράδεισό του, τη Μικρασία.
Δάκρυα που δεν έλεγαν να στερέψουν, βήματα αργά, αβέβαια, και ατέλειωτες σειρές ανυπόδητων μικρών και μεγάλων που στριμώχνονταν μπροστά στα καζάνια που άχνιζαν με το μπλιγούρι ή τη φασουλάδα. Τέτοια καζάνια – συσσίτια, είχαν στηθεί σε όλες σχεδόν τις πόλεις, ώστε οι πρόσφυγες να μπορούν να γευτούν ένα ζεστό πιάτο φαγητό, ένα ποτήρι γάλα τα παιδιά, να στυλωθούν στα πόδια τους, να βρουν τη δύναμη ν’ αντέξουν τον αβάσταχτο πόνο. Προχωρούσαν κλαίγοντας και αναστενάζοντας, έτσι όπως μόνο η προσφυγιά ξέρει να κλαίει και να αναστενάζει…

   *   *   *

Σήμερα, 2.022 χρόνια μετά, και πάλι «η Γέννηση του Χριστού ανατέλλει τω κόσμω το φως το της γνώσεως…» όσο κι αν εμείς οι κοσμικοί πασχίζουμε να το καλύψουμε από τεχνητά πολύχρωμα και απατηλά φώτα.

Ο Χριστός έρχεται και πάλι. Για μένα, για σένα, για όλους εμάς, που αναζητούμε την αλήθεια ενατενίζοντας προσευχητικά στον ουρανό.

Αλεξανδρούπολη Δεκέμβριος 2022

ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
Υποναύαρχος Λ.Σ (ε.α)